узвалі́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
узвалю́ |
узва́лім |
| 2-я ас. |
узва́ліш |
узва́ліце |
| 3-я ас. |
узва́ліць |
узва́ляць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
узвалі́ў |
узвалі́лі |
| ж. |
узвалі́ла |
| н. |
узвалі́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
узвалі́ |
узвалі́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
узвалі́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
узвалі́ць, -алю́, -а́ліш, -а́ліць; -а́лены; зак., што на каго-што.
1. Падняўшы, наваліць.
У. мех на плечы.
2. перан. Абцяжарыць каго-н. чым-н., ускласці што-н. на каго-н. (разм.).
У. усю работу на сакратара.
3. перан. Беспадстаўна абвінаваціць у чым-н.
У. віну на каго-н.
|| незак. узва́льваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узвалі́ць сов., в разн. знач. взвали́ть;
у. мяшо́к на пле́чы — взвали́ть мешо́к на пле́чи;
на мяне́ ~лі́лі гэ́ту пра́цу — на меня́ взвали́ли э́ту рабо́ту
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узвалі́ць, ‑валю, ‑валіш, ‑валіць; зак., каго-што на каго-што.
1. Падняўшы што‑н. (звычайна цяжкае, грувасткае), пакласці, нагрузіць, наваліць. Узваліць мех на спіну. Узваліць куфар на воз. □ Сашка ўзваліў па плечы лодку, Вадзік узяў вёслы і вуды, і яны падаліся да возера. Гамолка. Чалавек дваццаць сялян, узваліўшы невад на сані, выходзіць на затокі. Колас. Павярнуўся [вознік], выскраб з-пад сябе сена і ўсё ўзваліў на Раю. Новікаў.
2. перан. Разм. Прымусіць выконваць якую‑н. работу, абцяжарыць работай. [Заранік:] — Мала паездак, дык на мяне яшчэ і сельгасаддзел узвалілі. Хадкевіч.
3. перан. Незаслужана абвінаваціць у чым‑н., прыпісаць каму‑н. што‑н. ганебнае. [Языковіч] узваліў на Зіну Дарошка бадай усю віну за недахопы ў брыгадзе. Кавалёў.
•••
Узваліць на плечы каго, чые, каму — тое, што і ускласці на плечы каго, чые, каму (гл. ускласці).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
взвали́ть сов., прям., перен. узвалі́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узва́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да узваліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узва́лены, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад узваліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узва́льванне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. узвальваць — узваліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узва́лены в разн. знач. взва́ленный; см. узвалі́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абу́за, -ы, ж.
1. Непрыемны абавязак, лішні клопат, турбота.
Узваліць абузу на чалавека.
2. Той (тое), хто (што) абцяжарвае каго-, што-н.
Лішнія рэчы — а. ў дарозе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)