узарва́ць, -ву́, -ве́ш, -ве́; -вём, -вяце́, -ву́ць; -ві́; -ва́ны; зак.
1. што. Разбурыць выбухам.
У. пераправу.
2. што. Узадраць, парушыць цэласць чаго-н.
У. падлогу.
3. перан., што. Парушыць чым-н. спакой, цішыню і пад.
Гром апладысментаў узарваў цішыню.
4. перан., каго (што); пераважна безас. Абурыць, раззлаваць (разм.).
Гэта несправядлівасць узарвала яго.
Ад яго слоў мяне ўзарвала.
|| незак. узрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узарва́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
узарву́ |
узарвё́м |
| 2-я ас. |
узарве́ш |
узарвяце́ |
| 3-я ас. |
узарве́ |
узарву́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
узарва́ў |
узарва́лі |
| ж. |
узарва́ла |
| н. |
узарва́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
узарві́ |
узарві́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
узарва́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
узарва́ць сов.
1. (разрушить взрывом) взорва́ть;
2. (снять что-л. прикреплённое) взлома́ть; отодра́ть;
у. падло́гу — взлома́ть пол;
3. перен., разг. (крайне рассердить) взорва́ть, разозли́ть;
гэ́та несправядлі́васць ~ва́ла яго́ — э́та несправедли́вость взорва́ла (разозли́ла) его́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узарва́ць, ‑рву, ‑рвеш, ‑рве; ‑рвём, ‑рвяце; зак., каго-што.
1. Разбурыць, знішчыць выбухам; падарваць. [Маеўскі:] — Гнядкоў! Сабірай сваіх падрыўнікоў. Узарві спачатку масты, пасля — вадакачку і стрэлкі. Шамякін. // Разбурыць напорам знутры. Праз тыдзень — другі імклівая плынь узарве, раскрышыць ледзяны панцыр, і Нёман .. панясе свае воды на поўнач — у Літву. «ЛіМ». / у перан. ужыв. Кастрычнік узарваў стары ўвесь лад. Астрэйка.
2. Узадраць, парушыць цэласць чаго‑н. Вось .. [Юрка] расшыў адзін .. край [пасылкі] і, узарваўшы фанернае вечка, заглянуў цсярэдзіну. Сіняўскі. // перан. Узараць. Я помню, як трактар той першы Прамчаў і ля нашых бяроз, Як дзедаўскую палоску Плугамі ўзарваў і панёс. Куляшоў.
3. перан. Парушыць чым‑н. спакой, цішыню і пад. [Стрэл] узарваў спакой летняе ночы і перакаціўся рэхам у наваколлі. Чарнышэвіч. Гром апладысментаў узарваў панаваўшую дагэтуль цішыню. Васілевіч.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.); перан. Разм. Вывесці з сябе, абурыць, вельмі раззлаваць. Гэтая ветлівасць узарвала Андрэя, хоць ён даў сабе слова размаўляць зусім спакойна. Шахавец. — Ну і дэмагог жа ты! — узарвала Таццяну. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узарваць, падарваць □ пусціць у паветра, падняць у паветра
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паўзрыва́ць², -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.
Узарваць усё, многае.
П. масты.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узарва́ны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад узарваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узрыва́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле дзеясл. узрываць — узарваць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узрыва́ць 1, ‑ае.
Незак. да узрыць.
узрыва́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да узарваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)