уе́сціся
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
уе́мся |
уядзі́мся |
| 2-я ас. |
уясі́ся |
уясце́ся |
| 3-я ас. |
уе́сца |
уяду́цца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
уе́ўся |
уе́ліся |
| ж. |
уе́лася |
| н. |
уе́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
уе́шся |
уе́шцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
уе́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
уе́сціся¹, 1 і 2 ас. не ўжыв., уе́сца; уяду́цца; уе́ўся, уе́лася; зак., у што.
Глыбока пранікнуць, упіцца ў што-н.
Вяроўка ўелася ў цела.
Пыл уеўся ў скуру.
|| незак. уяда́цца, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уе́сціся², уе́мся, уясі́ся, уе́сца; уядзі́мся, уясце́ся, уяду́цца; уе́ўся, -уе́лася; уе́шся; зак. (разм.).
Прывыкнуць да якой-н. стравы, корму, пачаць добра есці і тлусцець.
Парсюк уеўся, аж уставаць не хоча.
|| незак. уяда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уе́сціся I сов.
1. (впитаться) въе́сться;
фа́рба ўе́лася ў матэ́рыю — кра́ска въе́лась в мате́рию;
2. вре́заться, въе́сться, впи́ться;
вяро́ўка ўе́лася ў це́ла — верёвка вре́залась (въе́лась, впила́сь) в те́ло;
3. перен., разг. (запечатлеться) вре́заться;
ко́жнае яго́ сло́ва так і ўе́лася мне ў сэ́рца — ка́ждое его́ сло́во так и вре́залось мне в се́рдце;
◊ у. ў ко́сці (пячо́нкі) — осточерте́ть, въе́сться в печёнки
уе́сціся II сов., разг. привы́кнуть к еде́; нача́ть хорошо́ есть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уе́сціся 1, уесца; уядуцца; пр. уеўся, уелася; зак.
1. Глыбока пранікнуць, упіцца ў што‑н. (пра фарбу, пыл і пад.). У натруджаныя рукі Антона Пятровіча ўеліся драбнюсенькія пылінкі металу. Даніленка. У лазні Сымон старанна мыў рукі, бо ў іх яшчэ ў першы дзень работы ўелася смала. Чарнышэвіч. Сухі пыл уеўся за дзень у твар, укрыў плечы. Пташнікаў. // перан. Глыбока ўкараніцца. Уеліся прафесійныя звычкі. // перан. Разм. Вельмі захапіцца чым‑н., глыбока ўнікнуць у што‑н. Уесціся ў работу. □ Два вяскоўцы ля акна ўеліся ў карту. Шынклер. Бацька мой, патроху, вельмі ў чытанне ўеўся. Гарэцкі.
2. Урэзацца, упіцца; угрызціся. Моцна скруцілі Міколку рукі назад, аж уеліся рамяні ў цела. Лынькоў. Піла хутка ўелася ў мякіш сасновай кары. Галавач. Шчоўкнула, уелася ў грудзі Кароткая чарга!.. Лойка.
3. перан. Разм. Надоўга застацца ў памяці, сэрцы і пад. Звон ходзікаў на ўсё жыццё ўеўся ў памяць Аксёну. Дуброўскі.
•••
Уесціся ў косці (пячонкі) — вельмі надаесці, апрацівець.
уе́сціся 2, уемся, уясіся, уесца; уядзімся, уясцеся, уядуцца, пр. уеўся, уелася; зак.
Разм.
1. Прывыкнуць да якой‑н. стравы, корму; пачаць добра есці.
2. (часцей з адмоўем «не»). Наесціся (пра што‑н. вельмі смачнае). Аздоблен квас быў і грыбамі, Выключна ўсё баравічкамі; Цыбуля, перчык, ліст бабковы — Ну, не ўясіс[я]!.. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уяда́цца 1, ‑аецца.
Незак. да уесціся 1.
уяда́цца 2, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак. да уесціся 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўяда́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -а́ецца; зак.
Уесціся — пра ўсё, многае.
Фарба паўядалася ў рукі.
Аборы паўядаліся ў ногі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
въе́сться сов., прям., перен. уе́сціся, мног. паўяда́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)