убо́гая
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, субстантываваны, ад’ектыўнае скланенне
|
адз. |
мн. |
| ж. |
- |
| Н. |
убо́гая |
убо́гія |
| Р. |
убо́гай |
убо́гіх |
| Д. |
убо́гай |
убо́гім |
| В. |
убо́гую |
убо́гіх |
| Т. |
убо́гай убо́гаю |
убо́гімі |
| М. |
убо́гай |
убо́гіх |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
убо́гая сущ. убо́гая, ни́щая, ни́щенка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
убо́гая сущ. убо́гая, -гай ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
убо́гі, -ая, -ае.
1. Надта бедны, жабрацкі.
Убогая хаціна.
Убогая душа (перан.).
2. Які мае калецтва, фізічны недахоп (разм.).
Пышная душа ва ўбогім целе (прыказка). Падышла ўбогая (наз.).
|| наз. убо́гасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хаці́на, -ы, мн. -ы, -ці́н, ж.
Убогая, старая хата.
|| памянш. хаці́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
убо́гі
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
убо́гі |
убо́гая |
убо́гае |
убо́гія |
| Р. |
убо́гага |
убо́гай убо́гае |
убо́гага |
убо́гіх |
| Д. |
убо́гаму |
убо́гай |
убо́гаму |
убо́гім |
| В. |
убо́гі (неадуш.) убо́гага (адуш.) |
убо́гую |
убо́гае |
убо́гія (неадуш.) убо́гіх (адуш.) |
| Т. |
убо́гім |
убо́гай убо́гаю |
убо́гім |
убо́гімі |
| М. |
убо́гім |
убо́гай |
убо́гім |
убо́гіх |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ни́щая сущ. и ни́щенка жабра́чка, -кі ж.; убо́гая, -гай ж., старчы́ха, -хі ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
убо́гі, ‑ая, ‑ае.
1. Які знаходзіцца ў беднасці, бедны. Зімняя ночка. Стужа ў полі. Вецер сярдзіты гудзе... К вёсцы ўбогай ціха, паволі Хтось незнаёмы ідзе. Чарот. Калісьці гэта быў убогі шляхецкі засценак. С. Александровіч. // Які сведчыць аб беднасці; уласцівы бедняку. Аднойчы, прыгнаўшы з пашы карову, Антон убачыў у сваёй убогай хаціне двух салдат. Сабаленка. Адкупнік агледзеў убогі хатні скарб, скрывіўся. Якімовіч.
2. Разм. Які мае калецтва, фізічны недахоп. Пышная душа ва ўбогім целе. Прыказка. / у знач. наз. убо́гі, ‑ага, м.; убо́гая, ‑ай, ж. [Андржаяка:] Па дарозе я спаткаў Ці то ўбогую, ці проста багамолку. Клімковіч.
3. Нязначны (па аб’ёму, колькасці); небагаты. Убогія сродкі. □ Хмары, балоты... Над збожжам убогім Вецер гуляе на волі. Багдановіч. // Недасканалы, прымітыўны. Убогая тэхніка. // Пазбаўлены раскошы і ўпрыгожанняў; просты. Паўлюк нёс аднекуль з запечча маленькую ўбогую газовачку. Зарэцкі. // Варты жалю. [Валодзя:] — Бачыш, які ў .. [вёскі] цяпер убогі выгляд. А глянула б ты перад вайной на яе з гэтага ўзгорка! Стаяла цэлая града дубоў. Федасеенка.
4. Бедны па зместу. Убогі спектакль. Убогая фантазія. // Абмежаваны духоўна. Слухайце музыку .. Прымайце яе праз свае ўяўленні, праз вобразы свайго жыцця!.. Толькі злыя і ўбогія душы ніколі не спазнаюць музыку. Вітка. Які мізэрны і ўбогі Той недалёкі чалавек, Што цягне да сваёй бярлогі Набыткі розныя ўвесь век. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хаці́на, ‑ы, ж.
Тое, што і хата (у 1 знач.). Крывавы зброд руйнуе брудным ботам Хаціны мірныя, дзе люд вясёлы жыў. Панчанка. Пабудавалі [Максім з Ганкай] сабе на востраве хаціну, набылі сёе-тое з хатніх рэчаў. Машара. // Убогая або старая, пахілая хата. — Хочаш не хочаш, а пераехаць прыйдзецца, — сказаў Раман Дзянісавіч, — хоць бы нават таму, што і наша хаціна асуджана на знос. Хадкевіч. Хаты невысокія, але ўсе добрыя, усе новыя. Старых, пахілых хацін нідзе не відаць. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бе́дны
1. (неимущий) бе́дный, несостоя́тельный;
2. бе́дный, ску́дный, убо́гий;
~ная раслі́ннасць — бе́дная (ску́дная, убо́гая) расти́тельность;
3. (с малым содержанием чего-л.) то́щий;
б. ву́галь — то́щий у́голь;
4. (несчастный) бе́дный;
5. в знач. сущ. ни́щий, убо́гий;
~ная галава́ — бе́дная голова́;
бага́ты ~наму не спагада́е — посл. сы́тый голо́дного не разуме́ет;
бага́ты дзі́віцца, чым б. жы́віцца — посл. бога́ч удивля́ется, чем бедня́к пробавля́ется
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)