туши́ть​I несов. тушы́ць, гасі́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

туши́ть​II несов., кул. тушы́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тушы́ць I несов.

1. (прекращать горение) туши́ть, гаси́ть; (свечу, лампу — ещё) задува́ть;

2. перен. туши́ть, гаси́ть;

т. гнеў — туши́ть (гаси́ть) гнев;

○ т. мяч — спорт. гаси́ть мяч;

◊ прыйсці́ све́чкі т. — прийти́ к ша́почному разбо́ру

тушы́ць II несов., кул. туши́ть;

т. бара́ніну — туши́ть бара́нину

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ту́шенный прич. ту́шаны, га́шаны; см. туши́ть​I.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

туши́лка тушы́лка, -кі ж.; см. туши́ть​I.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тушённый прич. тушёный прил. ту́шаны; см. туши́ть​II.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зату́шваць несов., прям., перен. туши́ть, гаси́ть; (свечу, лампу — ещё) задува́ть; см. затушы́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

туше́ние​I тушэ́нне, -ння ср., гашэ́нне, -ння ср.; см. туши́ть​I.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Тушы́ць 1 ‘гасіць, спыняць гарэнне’ (ТСБМ, Нас., Некр. і Байк., Бяльк., Касп., Яруш., Сержп. Прымхі, ТС, Юрч. Сін., Вруб.): pierunovy ahoń hrech tuszyć (Пятк. 2), перан. ‘спыняць, заглушаць, не даваць развівацца’ (ТСБМ). Параўн. укр. туши́ти ‘гасіць, супакойваць’, рус. туши́ть ‘тс’, стараж.-рус. утушити ‘задушыць’. Прасл. *tušiti ‘тушыць, супакойваць, рабіць ціхім’ — каўзатыўны дзеяслоў у адносінах да *tuxnǫti (гл. тухнуць 1), з якім знаходзіцца ў этымалагічнай сувязі (Борысь, 655), роднасны ст.-прус. tusnan ‘ціхі’, літ. tausýtis ‘сціхнуць (пра вецер)’, ст.-інд. tosáyati ‘супакойвае’, што да < і.-е. *tou̯s‑ ‘ціхі, мірны’ (Скок, 3, 528; Фасмер, 4, 128; ЕСУМ, 5, 687). Сюды ж адносіцца запазычанае са ст.-польск. tuszyć ‘спадзявацца, мець надзею’ ст.-бел. тушити, тушыти ‘тс’ (1577 г., ГСБМ) з развіццём значэння ад ‘супакойвацца, суцішацца’ да ‘спадзявацца’ (Борысь, 655; ЕСУМ, 5, 689), што можа лічыцца семантычнай інавацыяй часткі іранска-праславянскага моўнага арэала (Трубачоў, Труды, 2, 83).

Тушы́ць 2 ‘варыць на малым агні ў закрытай пасудзіне’ (ТСБМ, Нас., ТС, Касп.). Укр. дыял. туши́ть ‘тс’, рус. туши́ть ‘тс’, польск. дыял. túszyć, побач з tusić, dusić ‘тс’, харв. túšiti, балг. задуша̀вам ‘тс’. Гістарычна фармальна ідэнтычнае прасл. *tušiti (гл. тушыць 1); варыянтнасць асновы слова ў розных славянскіх мовах тлумачыцца кантамінацыяй ці застаецца няяснай (Скок, 3, 528; Слаўскі, 1, 180; Махэк₂, 135).

Тушы́ць 3 ‘рабіць тухлым’, тушы́цца ‘рабіцца тухлым’ (Юрч. СНЛ). Да ту́хлы (гл.) з чаргаваннем х > ш.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гасі́ць несов.

1. гаси́ть, туши́ть; (дуновением — ещё) задува́ть;

г. пажа́р — гаси́ть (туши́ть) пожа́р;

г. све́чку — гаси́ть (задува́ть) свечу́;

2. перен. гаси́ть;

г. усме́шку — гаси́ть улы́бку;

г. пачу́цці — гаси́ть чу́вства;

3. (делать недействительным) гаси́ть, погаша́ть;

г. пашто́выя ма́ркі — гаси́ть (погаша́ть) почто́вые ма́рки;

4. тех. гаси́ть;

г. хіста́нні — гаси́ть колеба́ния;

○ г. ва́пну — гаси́ть и́звесть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)