трапята́цца, -пячу́ся, -пе́чашся, -пе́чацца; -пячы́ся; незак.
1. Пастаянна рухацца, варушыцца, дрыжаць.
Трапечацца лісце асіны.
Трапечуцца ветразі.
У сетцы трапяталася рыба.
2. Узмоцнена, часта біцца з прычыны моцнага хвалявання (пра сэрца).
Сэрца трапечацца ў грудзях.
|| наз. трапята́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
трапята́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
трапячу́ся |
трапе́чамся |
| 2-я ас. |
трапе́чашся |
трапе́чацеся |
| 3-я ас. |
трапе́чацца |
трапе́чуцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
трапята́ўся |
трапята́ліся |
| ж. |
трапята́лася |
| н. |
трапята́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
трапячы́ся |
трапячы́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
трапе́чучыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
трапята́цца несов. трепета́ть, трепета́ться; трепыха́ться; (мелькать — ещё) мерца́ть; (о флаге и т.п. — ещё) полоска́ться;
~пе́чацца лі́сце асі́ны — трепе́щет листва́ оси́ны;
аге́ньчыкі ~пе́чуцца — огоньки́ трепе́щут (мерца́ют);
ве́тразі ~пе́чуцца — паруса́ трепе́щут (поло́щутся);
у се́тцы ~та́лася ры́ба — в сети́ трепета́лась (трепыха́лась) ры́ба
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
трапята́цца, ‑пячуся, ‑печашся, ‑пачацца; незак.
1. Тое, што і трапятаць (у 1, 2 знач.). Пушысты звярок трапятаўся ў яго руках, бо хлапец, мусіць, душыў яго за горла. Самуйлёнак. У руках [Нічыпар] нёс кацялок з плоткамі. Яны трапяталіся ў вадзе, плёхаліся, як малыя дзеці. Баранавых.
2. перан. Старацца, намагацца рабіць што‑н. [Карызна] трапечацца, напінаецца ў адчайных патугах, і яму часам нібы ўдаецца на момант расхінуць праклятае вязьмо. Зарэцкі. // Супраціўляцца. Глядзіць Грамабой, як нудзіцца Яначка .. Няхай натоміцца Яначка, лягчэй тады Грамабою будзе ўзяць яго сваімі заграбастымі рукамі. Не так трапятацца будзе. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
затрапята́цца, -пячу́ся, -пе́чашся, -пе́чацца; -пячы́ся; зак.
Пачаць трапятацца.
Акуні затрапяталіся ў сетцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паласка́цца, -лашчу́ся, -ло́шчашся, -ло́шчацца; -лашчы́ся; незак.
1. Плюхацца ў вадзе, купаючыся.
Дзеці палошчуцца ў возеры.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Трапятацца на ветры.
Палошчуцца сцягі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
патрапята́цца, ‑пячуся, ‑печашся, ‑пачацца; зак.
Трапятацца некаторы час. Няхай бы ў таго манюкі сэрца хоць патрапяталася, хоць пабалела б трошачкі. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
затрапята́цца, ‑пячуся, ‑печашся, ‑пачацца; зак.
Пачаць трапятацца. // Страпянуцца некалькі разоў запар. Нешта зашоргалася, затрапяталася, а потым ураз трывожна піснула. М. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мелькята́цца ’трапятацца, мільгаць’ (ТС). Да мялька́цца (гл.). Утворана ад назоўніка ⁺мелькот (⁺мелькет), які, відаць, узнік з гукапераймання. Параўн. укр. миль‑миль! для выражэння мільгання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
полоска́ться
1. (плескаться в воде) плю́хацца, бо́ўтацца;
2. перен. (колебаться от ветра) паласка́цца, трапята́цца;
3. страд. паласка́цца; см. полоска́ть 1.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)