Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тну́ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
тну́ |
тнё́м |
| 2-я ас. |
тне́ш |
тняце́ |
| 3-я ас. |
тне́ |
тну́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
тну́ў |
тну́лі |
| ж. |
тну́ла |
| н. |
тну́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
тні́ |
тні́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
тнучы́ |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
тнуць обл.
1. сов., однокр., см. цяць 1;
2. несов. жа́лить, куса́ть;
камары́ мо́цна тнуць — комары́ си́льно жа́лят (куса́ют)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цяць, тну, тнеш, тне; тнём, тняце́, тнуць; цяў, цяла́, -ло́; тні і тнуць, тну, тнеш, тне; тнём, тняце́, тнуць; тнуў, тну́ла; тні; зак., каго-што і без дап.
1. Ударыць, стукнуць чым-н.
Цяў (тнуў) яму кулаком у грудзі.
2. Балюча ўкусіць.
Сабака цяў (тнуў) за нагу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тнуць, тну, тнеш, тне; тнём, тняце; незак., каго-што.
1. Незак. да цяць.
2. перан. Абл. Пранізваць, прабіраць (пра холад, вецер, боль і пад.). Тата з імі пайшоў — І дагэтуль няма, А тут холад тне кроў. Купала. «Ой, матуля, ой, кахана, Не забыцца думкам, не! Ці то позна, ці то рана Люты смутак душу тне». Жылка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тнуць 1 ’пранізваць, прабіраць (пра холад, вецер, боль і пад.)’ (ТСБМ), ’сячы, рэзка выказвацца’, ’ударыць, рубануць; упікнуць’ (Нас.), ’кусаць, джаліць’, ’ссякаць’ (Сцяшк.), ’кусаць, пячы’ (Яруш., Федар. 6, Скарбы, Сл. ПЗБ), тні́ті, тну́ты ’разбураць, рубаць, сячы’ (Булг.). Другасны інфінітыў, утвораны шляхам абагульнення асновы спрагальных формаў дзеяслова цяць — тну < прасл. *tęti — *tьnǫ, параўн. рус. тять — тну, польск. ciać — tnę, славен. дыял. tẹ́ti — tnèm, ст.-слав. тѧти — тьнѫ, дзе прадстаўлена ніжэйшая ступень кораня і.-е. *ten‑, захаваная ў літ. tìnti ’адбіваць касу’ (Коген, Запіскі, 2, 241; Фасмер, 4, 66; Векслер, Гіст., 224). Іншая ступень чаргавання выступае ў *тон, параўн. адным тном ’адным чынам’ (пух., Жд. 1). Гл. цяць.
Тнуць 2 ’іграць’ (Скарбы), ’заўзята іграць’: тне гармонік (Сцяшк.). Экспрэсіўнае ўтварэнне на базе тнуць 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ця́ць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
тну́ |
тнё́м |
| 2-я ас. |
тне́ш |
тняце́ |
| 3-я ас. |
тне́ |
тну́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ця́ў |
ця́лі |
| ж. |
ця́ла |
| н. |
ця́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
тні́ |
тні́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
ця́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Выціна́нка ’папяровая фіранка з выразанымі ўзорамі’ (З нар. сл., гродз.). З польск. wycinanka ’тс’ (Крамко, З нар. сл.), якое да wycinać (гл. тнуць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разатну́ць (разотну́ць) ’рассекчы адным узмахам’ (Нас.), расціна́ць ’рассякаць папалам’, разотну́тый ’рассечаны напалову адным узмахам’ (Нас.). Ад раз- і тну́ць ’ударыць’, ’укусіць’, гл. цяць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трасо́тнік ‘месца на двары, дзе сякуць дровы’ (брасл., віл., чэрв., Сл. ПЗБ). Варыянт да трасочнік ‘тс’ (гл. траскоўнік), магчыма, у выніку ўплыву дрывотнік ‘дрывотня’, што да дравато́нь ‘месца, дзе ляжаць дровы’ (Юрч.) < *drьvotonъ (ЭССЯ, 5, 143; гл. дровы і цяць, тнуць 1).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)