Сіні́цы
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
Сіні́цы |
| Р. |
Сіні́цаў
Сіні́ц |
| Д. |
Сіні́цам |
| В. |
Сіні́цы |
| Т. |
Сіні́цамі |
| М. |
Сіні́цах |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Сіні́цы ‘буякі’ (лід., шчуч., воран., астрав., Сл. ПЗБ, Сцяшк. Сл.; шчуч., гродз., пін., ЛА, 1). Да сіні, паводле колеру, параўн. іншую назву сі́нія гало́вы (ЛА, 1). Паводле Астрэйкі (АКД, 11), семантычны рэгіяналізм, параўн. літ. дыял. mèlỹnė ‘тс’ < mė́lynas ‘сіні’, лат. zilenes ‘буякі’ < zils ‘сіні’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сіні́ца
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
сіні́ца |
сіні́цы |
| Р. |
сіні́цы |
сіні́ц |
| Д. |
сіні́цы |
сіні́цам |
| В. |
сіні́цу |
сіні́ц |
| Т. |
сіні́цай
сіні́цаю |
сіні́цамі |
| М. |
сіні́цы |
сіні́цах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
сіні́ца, ‑ы, ж.
Пеўчая птушка атрада вераб’іных са стракатым апярэннем. Толькі сініц чамусьці не відаць — ні сініх, ні звычайных. Якімовіч. «Каму ты ўсходзіш, сонейка? Каму цвітуць сады? Каму пяюць у сасонніку Сініцы і дразды?» Панчанка. Настойліва, наперабой цінькаюць сініцы. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
найбо́лей, прысл.
Тое, што і найбольш. З усіх птушак найболей падаюць голас [у лесе] сініцы. Звіняць бесклапотна, як званочкі. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сіні́чы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да сініцы, уласцівы ёй. Сінічы свіст каля двара, і з клёна, як з календара, лісты зрывае восень. Вялюгін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазаціха́ць, ‑ае; ‑аем, ‑аеце, ‑аюць; зак.
Заціхнуць — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае. Гледачы пазаціхалі. □ Ля бяроз, што пазаціхалі нанач ля дарогі, пырхалі сініцы. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ці́ньканне, ‑я, н.
Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. цінькаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Сады.. агалошваюцца нястомным ціньканнем сініц. Навуменка. Зноў чуецца тоненькае ціньканне сініцы. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пінькаць, пінькнуць — перадае гук сініцы (КТС), рус. ттькать ’выдаваць слабыя гукі’, польск. pińkać ’шчабятаць, спяваць’, чэш. pinkati, мар. pnikai ’пішчаць’. Гукапераймальнае > ’тварэнне з суф. ‑ка‑ (Васілеўскі, Прадукт. тыпы, 80; Махэк₂, 450).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
намо́кнуць, ‑мокну, ‑мокнеш, ‑мокне; пр. намок, ‑ла; зак.
Стаць мокрым. На рабіне скачуць Шустрыя сініцы, Пад дажджом намоклі Клёны і дубы. Грахоўскі. // Стаць мокрым наскрозь, прамокнуць. Ватоўка мая адразу намокла ад крыві, і я ўпаў. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)