сіло́

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. сіло́ сі́лы
сілы́
Р. сіла́ сі́лаў
Д. сілу́ сі́лам
В. сіло́ сі́лы
сілы́
Т. сіло́м сі́ламі
М. сіле́ сі́лах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

сіло́, -а́, мн. сі́лы і (з ліч. 2, 3, 4) сілы́, сі́лаў, н.

1. Прыстасаванне ў выглядзе петляў для лоўлі птушак і дробных жывёлін.

2. перан. Пастка.

Ставіць с. на каго-н.

|| прым. сіло́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сіло́ ср.

1. сило́к м.;

2. перен. се́ти мн.;

ста́віць с. на каго́-не́будзь — расставля́ть се́ти кому́-л.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сіло́, ‑а, н.

1. Прыстасаванне ў выглядзе петляў для лоўлі птушак і дробных жывёлін. Паслухайце толькі, да чаго дадумаўся.. [Вася]: зрабіў вялікае сіло, налавіў поўную клетку птушак. Пальчэўскі. Пайшоў бацька ў лес, паставіў сіло і злавіў зайца. Якімовіч.

2. перан. Тое, што пазбаўляе волі; пастка. Толькі ўвосень Агата зразумела, што трапіла ў сіло, пастаўленае гэтым сваім чалавекам. Сабаленка. Балот гнілых сіло нам болей пагражаць не стане. Дудар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сіло́ ‘прыстасаванне ў выглядзе петляў для лоўлі птушак і дробных жывёлін’ (ТСБМ, Ласт., Шат., Бяльк., Др.-Падб., Байк. і Некр., Варл.; глыб., Сл. ПЗБ), ‘прывязка, якой прымацоўваецца біч да цапільна’ (карм., ДАБМ, камент., 829), ‘вуда’ (Байк. і Некр.), ‘пастка’ (Касп.), сіллё ‘з паляўнічай тэрміналогіі’ (Сержп., Грам., 57), ‘сіло’ (Бяльк.; мядз., Нар. сл.; Нар. лекс.), сіло́к ‘сіло’ (ТСБМ), сільё ‘тс’ (Арх. Федар., Сцяшк. Сл.), сіліё ‘сіло’ (Сл. ПЗБ), сіло́, шыло́ ‘тс’ (ТС), ст.-бел. сило: силомъ се ѡобесил (Карскі 2-3, 445). Укр. сило́, сильце́, рус. сило́, сило́к, си́лья, ст.-рус. сило, сильць, польск. sidło ‘тс’, чэш. osidlo, славац. osídlo ‘пастка’, ст.-слав. сило ‘пятля’. Прасл. *sidlo, дэрыват з інструментальным суфіксам ‑dlo ад кораня *sei‑ ‘звязваць’, параўн. сіліць, сіляць (гл.). Роднаснае да сетка і сіт, гл. (Фасмер, 3, 621; Махэк₂, 418; Праабражэнскі, 2, 286). Паралелі ў літ. ãtsailė ‘злучальная планка паміж дышлам і воссю’, atseilis ‘жалеза, якое ідзе ад шворана да восі’, лат. saiklis ‘завязка, саламянае перавясла’, ст.-в.-ням. seid ‘вяроўка’, ст.-інд. sinātі ‘звязвае’ і г. д. (Траўтман, 253; Мюленбах-Эндзелін, 3, 860; Майргофер, 3, 549). Паводле Борыся (544), слова ўтворана ад незахаванага славянскага дзеяслова *siti (< *su‑) з тым жа суфіксам.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сіло́к, -лка́ м., см. сіло́ 1

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сило́к м. сіло́, -ла́ ср.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

засі́ліць

‘злавіць каго-небудзь у сіло; павесіць каго-небудзь; зачэрпнуць што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. засі́лю засі́лім
2-я ас. засі́ліш засі́ліце
3-я ас. засі́ліць засі́ляць
Прошлы час
м. засі́ліў засі́лілі
ж. засі́ліла
н. засі́ліла
Дзеепрыслоўе
прош. час засі́ліўшы

Іншыя варыянты: засілі́ць.

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

засілі́ць

‘злавіць каго-небудзь у сіло; павесіць каго-небудзь; зачэрпнуць што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. засілю́ засілі́м
2-я ас. засілі́ш засіліце́
3-я ас. засілі́ць засіля́ць
Прошлы час
м. засілі́ў засілі́лі
ж. засілі́ла
н. засілі́ла
Загадны лад
2-я ас. засілі́ засілі́це
Дзеепрыслоўе
прош. час засілі́ўшы

Іншыя варыянты: засі́ліць.

Крыніцы: dzsl2007, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

лаві́цца, ловіцца; незак.

1. Пападацца ў сетку, сіло, пастку і пад. (пра звяроў, рыбу і інш.). — Некалі ля гэтага лазняку вельмі ж добра лавілася рыба. Ляўданскі.

2. Зал. да лавіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)