сцепану́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак. (разм.).
Раптам здрыгануцца, скалануцца.
С. ад холаду.
|| незак. сце́пацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сцепану́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
сцепану́ся |
сцепанё́мся |
| 2-я ас. |
сцепане́шся |
сцепаняце́ся |
| 3-я ас. |
сцепане́цца |
сцепану́цца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
сцепану́ўся |
сцепану́ліся |
| ж. |
сцепану́лася |
| н. |
сцепану́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
сцепані́ся |
сцепані́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
сцепану́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
сцепану́цца сов., разг. поёжиться; вздро́гнуть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сцепану́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.
Разм. Раптам здрыгануцца, уздрыгнуць, скалануцца. Ніка сцепанулася можа ад лёгкай жуды, можа ад холаду. Караткевіч. Міця спалохана сцепануўся, нібыта яго нехта піхнуў у спіну. Арочка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сце́пацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак. да сцепануцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вздро́гнуть сов. уздрыгну́ць, здрыгану́цца, задрыжа́ць, скалану́цца, сцепану́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пожа́ться сов. (от холода) сцепану́цца; (поёжиться) паку́рчыцца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
поёжиться сов.
1. пасце́пацца, сцепану́цца; паку́рчыцца;
2. перен. паму́ляцца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Жагну́цца ’сцепануцца, скалануцца ад вельмі гарачай ці халоднай вады’ (навагр., З нар. сл., 57). Магчыма, тлумачэнне праз семантычны пераход ад жагнацца ’хрысціцца’ (са спалоху, ад нечаканасці) або хутчэй жахнуцца ’спалохацца’ (адно з адценняў значэння: ’у жаху адхіснуцца’, ТСБМ) з экспрэсіўным азванчэннем зычнага (х > г). Не выключана кантамінацыя абодвух слоў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сцяня́цца ’сноўдацца, бадзяцца, цягацца, шлындацца’ (Ласт.), сціня́цца ’хадзіць, як прывід’ (Барад.), сюды ж, відаць, сцяна́цца ’бадацца’: карова сьценаецца (навагр., ЛА, 1), сцяну́цца ’крануцца, варухнуцца’ (слуц., Жыв. НС; Янк. 1; Мат. Гом.), сцену́цца ’здрыгануцца, сцепануцца’ (ТС), сцяну́ць ’патрэсці’ (Мат. Гом.). Параўн. укр. стена́тися ’ўздрыгваць, калыхацца, хістацца’, стену́тися ’кінуцца, рушыць’, ’разгубіцца, збянтэжыцца’. Няясна; Мяркулава (Этимология–1975, 55) дапускае для падобных слоў са значэннем руху захаванне асновы і.-е. *ten‑ ’цягнуць і пад.’, параўн. рус. дыял. тять ’ісці’, для якога маюцца паралелі за межамі славянскіх моў: лац. tenor ’раўнамерны рух’, ст.-ірл. tēit ’ідзе’ < *tenti (стары каранёвы аорыст) і пад. Гл. таксама ЕСУМ, 5, 408. Не выключана сувязь са сцень ’прывід’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)