сурмі́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. сурмлю́ся су́рмімся
2-я ас. су́рмішся су́рміцеся
3-я ас. су́рміцца су́рмяцца
Прошлы час
м. сурмі́ўся сурмі́ліся
ж. сурмі́лася
н. сурмі́лася
Загадны лад
2-я ас. сурмі́ся сурмі́цеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час су́рмячыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

сурмі́цца несов., возвр., страд., уст. сурьми́ться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сурмі́цца, сурмлюся, сурмішся, сурміцца; незак.

Уст.

1. Фарбаваць сабе сурмой валасы, бровы і пад.

2. Зал. да сурміць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сурмі́ць, сурмлю́, су́рміш, су́рміць; су́рмлены; незак., што, уст.

Фарбаваць сурмой.

С. бровы.

|| зак. насурмі́ць, -сурмлю́, -су́рміш, -су́рміць; -су́рмлены.

|| звар. сурмі́цца, сурмлю́ся, су́рмішся, су́рміцца; зак. насурмі́цца, -сурмлю́ся, -су́рмішся, -су́рміцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сурьми́ться возвр., страд. сурмі́цца;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Пасурмі́цца ’нахмурыцца’ (паўн.-усх., КЭС). У выніку перастаноўкі складу ‑ему‑ слова + сму́рыцца ’хмурнець’ пад уплывам лексемы сурміцца ’фарбаваць сурмой валасы, бровы’. Да пасмурнёць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сурмі́ла ’нязграбны і суровы, непамяркоўны чалавек’ (Янк. 3.), ’тоўсты вялікі мужык’ (пух., ЭШ), ’маўклівы чалавек’ (Мат. Гом.), сурмі́ло ’непрыветлівы, змрочны, павольны чалавек’ (ТС). Магчыма, да сурма 2; аб суф. ‑іла гл. Сцяцко, Афікс. наз., 107. Параўн., аднак, сурмі́цца ’хмурыцца’ (Гарэц. 1), укр. дыял. сурма́чити ’хмурыць, супіць’, якое тлумачыцца як вынік метатэзы з *сумрачити ’хмурыць’ (ЕСУМ, 5, 480), гл. сумрак.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)