сурмі́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
сурмлю́ся |
су́рмімся |
| 2-я ас. |
су́рмішся |
су́рміцеся |
| 3-я ас. |
су́рміцца |
су́рмяцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
сурмі́ўся |
сурмі́ліся |
| ж. |
сурмі́лася |
| н. |
сурмі́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
сурмі́ся |
сурмі́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
су́рмячыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
сурмі́цца несов., возвр., страд., уст. сурьми́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сурмі́цца, сурмлюся, сурмішся, сурміцца; незак.
Уст.
1. Фарбаваць сабе сурмой валасы, бровы і пад.
2. Зал. да сурміць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сурмі́ць, сурмлю́, су́рміш, су́рміць; су́рмлены; незак., што, уст.
Фарбаваць сурмой.
С. бровы.
|| зак. насурмі́ць, -сурмлю́, -су́рміш, -су́рміць; -су́рмлены.
|| звар. сурмі́цца, сурмлю́ся, су́рмішся, су́рміцца; зак. насурмі́цца, -сурмлю́ся, -су́рмішся, -су́рміцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сурьми́ться возвр., страд. сурмі́цца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пасурмі́цца ’нахмурыцца’ (паўн.-усх., КЭС). У выніку перастаноўкі складу ‑ему‑ слова + сму́рыцца ’хмурнець’ пад уплывам лексемы сурміцца ’фарбаваць сурмой валасы, бровы’. Да пасмурнёць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сурмі́ла ’нязграбны і суровы, непамяркоўны чалавек’ (Янк. 3.), ’тоўсты вялікі мужык’ (пух., ЭШ), ’маўклівы чалавек’ (Мат. Гом.), сурмі́ло ’непрыветлівы, змрочны, павольны чалавек’ (ТС). Магчыма, да сурма 2; аб суф. ‑іла гл. Сцяцко, Афікс. наз., 107. Параўн., аднак, сурмі́цца ’хмурыцца’ (Гарэц. 1), укр. дыял. сурма́чити ’хмурыць, супіць’, якое тлумачыцца як вынік метатэзы з *сумрачити ’хмурыць’ (ЕСУМ, 5, 480), гл. сумрак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)