суня́цца, суніму́ся, суні́мешся, суні́мецца; суніміся; зак.
1. Перастаць шумець, крычаць і пад.; супакоіцца.
Дзеці суняліся і леглі спаць.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Спыніцца, перастаць дзейнічаць.
Вечарам дождж суняўся.
На душы не сунімаецца трывога (непакоіць, турбуе).
3. Перастаць рухацца; спыніць рух, ход.
Мапеды звярнулі ў лес і суняліся.
|| незак. суніма́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
суня́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
суніму́ся |
суні́мемся |
| 2-я ас. |
суні́мешся |
суні́мецеся |
| 3-я ас. |
суні́мецца |
суні́муцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
суня́ўся |
сунялі́ся |
| ж. |
суняла́ся |
| н. |
суняло́ся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
суня́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
суня́цца сов.
1. уня́ться; (о боли — ещё) ути́хнуть; смягчи́ться;
суня́ўся го́ман — уня́лся шум;
суня́ўся пажа́р — уня́лся пожа́р;
суня́ўся боль — уняла́сь (ути́хла, смягчи́лась) боль;
2. (перестать двигаться) останови́ться;
3. (стать смирным) уня́ться, успоко́иться; угомони́ться;
дзе́ці сунялі́ся і ле́глі спаць — де́ти уня́лись (успоко́ились, угомони́лись) и легли́ спать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
суня́цца, сунімуся, сунімешся, сунімецца; заг. суніміся; зак.
1. Перастаць шумець, крычаць, плакаць і пад.; супакоіцца. Я захліпаюся — суняцца не магу. Здаецца, нічога на свеце няма смяшнейшага за стрыжаную Кацю. Сяркоў. // Разм. Спыніць якія‑н. дзеянні, учынкі; уціхамірыцца. — Зося, суніміся! Ты ўжо занадта! — устаў са свайго месца Ігнат Цыдзік. Дуброўскі.
2. Спыніцца ў сваім праяўленні; перастаць дзейнічаць. Дождж суняўся. Кашаль суняўся. □ Суняўся бой. Прывал у лесе на гадзіну. Пад’ехала і пошта палявая. Броўка. Ты [Алеся] горка плачаш... Слёзы, слёзы! Калі ж сунімуцца яны?.. Трус. Пад раніцу завіруха сунялася, але бацька не пайшоў на сядзібу. Навуменка. // Прайсці (пра пачуцці), перастаць турбаваць каго‑н. Цяпер трывогі [у Анастасіі Мікалаеўны] крыху суняліся, а радасць не мінае дом. «Работніца і сялянка».
3. Спыніць рух, ход; перастаць рухацца. Нарэшце недзе за мастком машыны нашы павярнулі ўлева і суняліся. Скрыган. Змораны важак, які даганяў .. [ваўкоў] і не мог дагнаць, на момант суняўся пад ялінай. Чорны. // Затрымацца, прыпыніцца (пра ход, цячэнне, развіццё чаго‑н.). Тое, што мы гаворым сёння, — толькі працяг нашае ранейшае спрэчкі, якая, аказваецца, не сунялася, а жыве, набірае сілу. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
поуня́ться сов., разг. суня́цца, суці́шыцца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
угомони́ться уці́хнуць; уціхамі́рыцца; супако́іцца; суня́цца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
няўры́мслівы, -ая, -ае.
1. Які не можа супакоіцца, суняцца; непаседлівы.
Няўрымслівая натура.
Няўрымслівыя хлапчукі.
2. Нецярплівы, рухавы.
Самыя наравістыя, няўрымслівыя коні ў яго руках станавіліся рахманыя.
|| наз. няўры́мслівасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
суніма́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да суняцца.
2. Зал. да сунімаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уціхамі́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца; зак.
1. Супакоіцца, суняцца; аслабець (пра сілу праяўлення чаго-н.).
Крыкун уціхамірыўся.
Мора ўціхамірылася.
2. Стаць паслухмяным, пакорным, утаймавацца.
Раз’юшаны звер уціхамірыўся.
|| незак. уціхамі́рвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)