Стрэ́лкі мн. л. ‘расліна Capsella bursa pastoris (L)’ (Кіс., Гарэц., Байк. і Некр.). Да стрэлка 1 (гл.) па форме плодзікаў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

стрэ́лка

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. стрэ́лка стрэ́лкі
Р. стрэ́лкі стрэ́лак
Д. стрэ́лцы стрэ́лкам
В. стрэ́лку стрэ́лкі
Т. стрэ́лкай
стрэ́лкаю		 стрэ́лкамі
М. стрэ́лцы стрэ́лках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

пасту́ший пастухо́ў; (пастушеский) пастухо́ўскі;

пасту́шья су́мка бот. стрэ́лкі;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

стрэ́лачны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да стрэлкі (у 1 знач.), з’яўляецца стрэлкай. Стрэлачны паказальнік. // Забяспечаны стрэлкай-паказальнікам. Стрэлачны тэлеграф.

2. Які мае адносіны да стрэлкі (у 3 знач.). Стрэлачны ліхтар. Стрэлачны рычаг. // Які мае адносіны да абслугоўвання стрэлкі (стрэлам). Стрэлачны пост.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

стрэ́лачнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Рабочы, які пераводзіць стрэлкі на рэйкавым пуці.

◊

Стрэлачнік вінаваты (разм., іран.) — ужыв. ў выпадках, калі віну за няўдачу ўскладаюць на нізавога выканаўцу.

|| ж. стрэ́лачніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дэкліна́цыя, ‑і, ж.

Адхіленне магнітнай стрэлкі ад геаграфічнага мерыдыяна.

[Лац. declinatio.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гірако́мпас, ‑а, м.

Компас, у якім ролю магнітнай стрэлкі выконвае гіраскоп.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дэвія́цыя, -і, ж. (спец.).

1. Адхіленне стрэлкі компаса ад лініі магнітнага мерыдыяна пад уздзеяннем вялікіх мас жалеза.

2. Адхіленне цела, што рухаецца, ад зададзенага напрамку пад уплывам якіх-н. выпадковых прычын.

|| прым. дэвіяцы́йны, -ая, -ае і дэвія́нтны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

стрэ́лкавы, ‑ая, ‑ае.

Які даў, пусціў стрэлку (стрэлкі) (у 5 знач.). Стрэлкавая цыбуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

стрэ́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.

1. Вузкая і тонкая пласцінка з завостраным канцом, якая паварочваецца на восі і паказвае час, напрамак і пад. у розных вымяральных прыборах. Гадзіннікавая стрэлка. Стрэлкі компаса. □ Стрэлка манометра пасоўвалаа ўправа, набліжаючыся да чырвонай рыскі. Васілёнак. Стрэлкі прыбораў іскрыліся, паказвалі зададзеную вышыню, а хуткасць перайшла лічбу, якую назваў капітан. Алешка.

2. Знак для ўказання напрамку ў выглядзе лініі, ад канца якой пад вострым вуглом адходзяць дзве кароценькія рыскі. Стрэлкі руху ветру. □ На ўсё былі таблічкі, адмысловыя стрэлкі з надпісамі: да кіпятку трыццаць... дваццаць... дзесяць метраў. Лынькоў. // Узор, рысунак такой формы. Панчохі са стрэлкамі. / Пра бровы, вусы і пад. Стрэлкі густых, прыгожых брывоў [жанчыны] ўзлятаюць угору. Навуменка.

3. Прыстасаванне на рэйкавых пуцях для пераводу рухомага саставу з аднаго пуці на другі. Цягнік выкіраваўся за стрэлкі і пачаў набіраць хуткасць. С. Александровіч. Міколка прыслухоўваўся, як прабягаў з шумам і грукатам.. пастукваючы на стрэлках, цягнік. Лынькоў.

4. Вузкі і доўгі выступ сушы; пясчаная каса. Дзве доўгія стрэлкі прычалаў уразаліся далёка ў заліў. Шамякін.

5. Бязлістае тонкае сцябло расліны з суквеццем наверсе. Бульба прарастала з-пад падрубы пограба, гнала на двор бледна-ружовыя кволыя стрэлкі. М. Стральцоў. Калі з’явіцца кветкавая стрэлка, зямлю багата наліваюць. «Беларусь». // Вузкі, доўгі парастак, ліст расліны. Стрэлкі цыбулі.

6. толькі мн. (стрэ́лкі, ‑лак). Травяністая расліна сямейства крыжакветных з маленькімі белымі кветачкамі і стручкамі ў форме сумачкі.

7. Абл. Страказа. У паветры купаліся блакітныя са слюдзянымі крыльцамі стрэлкі. Сачанка.

•••

Магнітная стрэлка — тонкі магніт у выглядзе выцягнутага ромба, які рухаецца вакол вертыкальнай восі компаса і заўсёды павернуты адным канцом на поўнач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)