стально́й в разн. знач. стальны́, сталёвы;
стальна́я про́волока стальны́ (сталёвы) дрот;
стально́й цвет стальны́ ко́лер;
стальна́я кого́рта стальна́я каго́рта;
стальна́я во́ля стальна́я во́ля.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
стальны́
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
стальны́ |
стальна́я |
стально́е |
стальны́я |
| Р. |
стально́га |
стально́й
стально́е |
стально́га |
стальны́х |
| Д. |
стально́му |
стально́й |
стально́му |
стальны́м |
| В. |
стальны́ (неадуш.)
стально́га (адуш.) |
стальну́ю |
стально́е |
стальны́я (неадуш.)
стальны́х (адуш.) |
| Т. |
стальны́м |
стально́й
стально́ю |
стальны́м |
стальны́мі |
| М. |
стальны́м |
стально́й |
стальны́м |
стальны́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
бор³, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).
Свердзел са стальной, алмазнай або карбарундавай галоўкай, які выкарыстоўваецца ў зубалячэбнай, ювелірнай справе і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жалезабето́н, -у, м.
1. Будаўнічы матэрыял, спалучэнне бетону і стальной арматуры.
2. зб. Канструкцыі, вырабы з такога матэрыялу.
Зборны ж.
|| прым. жалезабето́нны, -ая, -ае.
Жалезабетонная канструкцыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
распла́ў, -пла́ву м., спец. распла́в;
стальны́ р. — стально́й распла́в
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
стальны́ в разн. знач. стально́й;
с. дрот — стальна́я про́волока;
с. ко́лер — стально́й цвет;
~на́я каго́рта — стальна́я кого́рта;
~на́я во́ля — стальна́я во́ля
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
флексато́н, ‑а, м.
Ударны музычны інструмент, які складаецца з стальной гібкай пласцінкі і двух шарыкаў на гібкіх ножках, прымацаваных да аднаго канца гэтай пласцінкі.
[Ням. Flexaton ад лац. flexio — выгіб і грэч. tónos — павышэнне голасу, тон.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шлем м., в разн. знач. шлем;
стальны́ ш. — стально́й шлем;
ко́ркавы ш. — про́бковый шлем;
вадала́зны ш. — водола́зный шлем
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
піла́, ‑ы; мн. пілы, піл; ж.
1. Інструмент у выглядзе стальной пласціны або дыска з завостраным зубамі для разразання дрэва, металу і пад. Яшчэ з раніцы Еўдакім паклікаў Юрку на дрывотнік. Тут ужо стаялі козлы, на іх ляжала навостраная піла. Курто. Цвёрдае, як жалеза, дрэва слаба паддавалася піле. Чарнышэвіч.
2. Разм. Пра сварлівага чалавека (звычайна жанчыну), які часта прыдзіраецца да чаго‑н., дакарае каго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сталь ‘цвёрды метал серабрыста-шэрага колеру’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Пятк. 2). Укр. сталь, рус. сталь ‘тс’. Запазычанне з польск. stal, дзе адзначала з XV ст. і ўзыходзіць да с.-в.-ням. stahl ‘тс’ (гл. Брукнер, 512; Карскі, Белорусы, 180; Фасмер, 3, 744; Нававейскі, Zapożyczenia, 262). З польскай таксама сталёвы (Нас., ТСБМ, Ласт., Байк. і Некр., Сл. ПЗБ) < stalowy, пры народных утварэннях сталяны́ (Рам., 1–2; Шэйн. 1, Растарг.), ста́ліць ‘загартоўваць’ (Нас., Сержп. Прык.). Стальны́ (ТСБМ, Бяльк., Сл. ПЗБ), магчыма, з рус. стальной.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)