ссу́нуцца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ссу́нуся |
ссу́немся |
| 2-я ас. |
ссу́нешся |
ссу́нецеся |
| 3-я ас. |
ссу́нецца |
ссу́нуцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ссу́нуўся |
ссу́нуліся |
| ж. |
ссу́нулася |
| н. |
ссу́нулася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ссу́нься |
ссу́ньцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
ссу́нуўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ссу́нуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -нься; зак.
1. Зрушыцца з месца, спусціцца куды-н.
С. з печы.
Мех ссунуўся з воза.
2. Сунучыся, зваліцца адкуль-н.
Снег ссунуўся са страхі.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рухаючыся, наблізіцца; насупіцца, нахмурыцца (пра бровы).
Дзеці ссунуліся цясней адзін да другога.
У дырэктара раптам ссунуліся бровы.
4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Расслабіўшыся, спаўзці, з’ехаць уніз, набок.
Шапка ссунулася на патыліцу.
|| незак. ссо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. ссо́ўванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ссу́нуцца сов.
1. (переместиться, двигаясь) сдви́нуться; смести́ться;
2. упа́сть, свали́ться;
снег ~нуўся са страхі́ — снег упа́л (свали́лся) с кры́ши;
3. (двигаясь, приблизиться друг к другу) сдви́нуться;
4. (сползти вбок) съе́хать;
ша́пка ~нулася на паты́ліцу — ша́пка съе́хала на заты́лок
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ссу́нуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
1. Зрушыцца з месца, перамясціцца, спусціцца куды‑н. Ваня неахвотна ссунуўся з куфра, папаў нагамі ў галёшы, пашлёпаў. Карпюк. На досвітку ссунуўся [Даніла] з печы, пачаў хадзіць з кута ў кут па хаце. Кулакоўскі. [Сяргей Карага] ціхенька ссунуўся з мяжы ў разору. Колас. Нічога не гаворачы, Сымон закруціўся ў світку і па сыпкім снезе з ехаў пад мост, Амяллян следам пусціў пілу і ссунуўся сам. Грахоўскі. // Сунучыся, з’ехаць набок. Калоды ссунуліся на адзін бок, і сані збілі з ног Данілу. Пальчэўскі. // Ідучы, едучы, трапіць куды‑н. Ідзеш, ідзеш па вуліцы і раптам ссунешся ў яр. Лужанін. Адна машына ссунулася колам у кювет, стаяла нахіліўшыся. Мележ.
2. Сунучыся, упасці адкуль‑н., з чаго‑н. Чарапіца з хрыбта страхі, відаць, ад выбуху, ссунулася. Алешка.
3. Рухаючыся, наблізіцца. Дзеці ссунуліся цясней адзін да другога. // Насупіцца, нахмурыцца (пра бровы). Але вось за акном з’явіліся руіны — сляды нядаўняй вайны, і твар таты спахмурнеў, сурова ссунуліся бровы. Бяганская.
4. Расслабіўшыся, з’ехаць, спаўзці ўніз, набок. Капюшон плашча ў вартавога ссунуўся з галавы, і Нова з радасцю пазнаў салдата Азёрнага. Хомчанка. Хустка яе ссунулася на вочы, і Арына нічога не бачыла, акрамя ступы і жоўтых у ёй кіяхоў. Ракітны. Вінты з раненай рукі ссунуліся ўніз,.. [Зыгмунт Асядовіч] гэтага не заўважыў. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пассо́ўвацца, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -аецца; -аемся, -аецеся, -аюцца; зак.
Ссунуцца — пра ўсё, многае ці пра ўсіх, многіх.
Снапы пассоўваліся з воза.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сдви́нуться
1. (в место) ссу́нуцца, мног. пассо́ўвацца;
2. (с места) ссу́нуцца, мног. пассо́ўвацца, скрану́цца, зру́шыцца;
3. перен. зру́шыцца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ссо́ўвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да ссунуцца.
2. Зал. да ссоўваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нассо́ўвацца, ‑аецца; безас. зак.
Рухаючыся, ссунуцца ўніз у нейкай колькасці. Нассоўвалася снегу са страхі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пассо́ўвацца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Ссунуцца — пра ўсё, многае або пра ўсіх, многіх. Снапы пассоўваліся з воза.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)