спіра́ль

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне

адз. мн.
Н. спіра́ль спіра́лі
Р. спіра́лі спіра́лей
спіра́ляў
Д. спіра́лі спіра́лям
В. спіра́ль спіра́лі
Т. спіра́ллю спіра́лямі
М. спіра́лі спіра́лях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

спіра́ль, -і, мн. -і, -ей і -яў, ж.

1. Незамкнутая крывая лінія, якая ўтварае шэраг абаротаў вакол пункта на плоскасці або вакол восі.

2. Дрот, спружына або іншы прадмет, звітыя, скручаныя па такой лініі.

С. для праса.

|| памянш. спіра́лька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек, ж. (да 2 знач.).

|| прым. спіра́льны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

спіра́ль ж., в разн. знач. спира́ль;

стальна́я с. — стальна́я спира́ль;

па ~лі — по спира́ли;

архіме́дава с. — мат. архиме́дова спира́ль

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

спіра́ль, ‑і, ж.

1. Незамкнутая крывая лінія, якая ўтварае шэраг абаротаў вакол пункта на плоскасці або вакол восі. Апісаць спіраль. // Лінія, кірунак такога выгляду, формы. Частку лескі абкруціце па спіралі вакол вудзільна і прапусціце пад гумавую трубку на вяршыні. Матрунёнак. // Прадмет, рэч і пад., звітыя, скручаныя па такой лініі. Спіралі плюшчу. □ Спіраль важкага каната са свістам развінулася. Самуйлёнак. // у знач. прысл. спіра́ллю. У выглядзе такой лініі. Дарога спіраллю віецца. Вялюгін.

2. Дрот ці спружына спецыяльнага прызначэння, якія маюць вінтавую форму. Паспяшаўся на палубу, а прас не выключыў. Спіраль перагарэла. Мыслівец.

3. Фігура вышэйшага пілатажу. Самалёт задрыжаў, увайшоў у крутую спіраль. Алешка.

[Ад лац. spira — выгіб.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спира́ль спіра́ль, -лі ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

завіто́к, -тка́, мн. -ткі́, -тко́ў, м.

Што-н., што ўтварае хвалістую лінію, спіраль.

З. валасоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

салено́ід, ‑а, М ‑дзе, м.

Драцяная спіраль, наматаная на стрыжань, вакол якой пры прапусканні электрычнага току ўтвараецца магнітнае поле.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

біметалі́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае дачыненне да біметалаў; зроблены з біметалаў. Біметалічная спіраль.

2. Які мае адносіны да біметалізму. Біметалічная сістэма.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

плі́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

1. гл. пліта.

2. Невялікі плоскі чатырохвугольны прадмет.

П. шакаладу.

3. зб. Абліцовачны матэрыял такой формы.

Кафельная п.

4. Электрычны пераносны награвальны прыбор для прыгатавання ежы.

Спіраль для пліткі.

|| прым. плі́тачны, -ая, -ае (да 2—4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Спружы́на ‘пругкая металічная палоска або спіраль’ (ТСБМ, Гарэц., Ласт., Бяльк.), спрунжы́на ‘тс’ (Байк. і Некр., Сл. ПЗБ), спрунджы́на ‘тс’ (Бяльк.), спранджы́на ‘тс’ (Варл.). З польск. sprężyna ‘тс’; параўн. укр. спружи́на ‘тс’; у іншых славянскіх мовах без s‑. Шульман (Полымя, 1926, 8, 211) мяркуе пра пасрэдніцтва мовы ідыш праз форму Sprusschine ‘тс’, што цяжка давесці. Гл. пружына.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)