спружыно́ўка, -і, ДМ -но́ўцы, мн. -і, -но́вак, ж. (разм.).
Барана, дзеянне якой заснавана на выкарыстанні спружын.
|| прым. спружыно́вачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спружыно́ўка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
спружыно́ўка |
спружыно́ўкі |
| Р. |
спружыно́ўкі |
спружыно́вак |
| Д. |
спружыно́ўцы |
спружыно́ўкам |
| В. |
спружыно́ўку |
спружыно́ўкі |
| Т. |
спружыно́ўкай
спружыно́ўкаю |
спружыно́ўкамі |
| М. |
спружыно́ўцы |
спружыно́ўках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
спружыно́ўка ж., с.-х., разг. пружи́нная борона́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спружыно́ўка, ‑і, ДМ ‑ноўцы; Р мн. ‑новак; ж.
Разм. Барана, дзеянне якой заснавана на выкарыстанні спружын. [Мацвей:] — Трэба спружыноўку купіць, плугі добрыя, калёсы на жалезным хаду справіць. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Спружыно́ўка ‘барана, дзеянне якой заснавана на дзеянні пружын’ (ТСБМ), ‘культыватар’ (Сцяшк.), спружыны́вка ‘культыватар’ (Сл. ПЗБ). З польск. sprężynówka ‘тс’. Параўн. пружыноўка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
драпа́к¹, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
Спружыноўка, культыватар.
|| прым. драпа́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
драпа́к 1, ‑а, м.
Уст. Спружыноўка.
драпа́к 2, ‑а, м.
У выразе: даць (задаць) драпака гл. даць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Трапа́к 1 (трыпа́к) ’барана-спружыноўка’ (рас., Шатал.; лудз., брасл., Сл. ПЗБ). З драпа́к ’спружыноўка’, якое з польск. drapacz ’від культыватара для рыхлення глебы’. Сюды ж трапа́чыць ’баранаваць спружыноўкай’, трапа́ч ’барана-спружыноўка’ (рас., Шатал.).
Трапа́к 2 (trepák) ’падстаўка, якая выкарыстоўваецца пры трапанні льну’ (шальч., Сл. ПЗБ; АБ, 9). Відаць, адаптаванае польск. trzepak ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тарпа́к ’спружыноўка’, тарпа́чыць ’баранаваць спружыноўкай’ (мёрск., ЖНС), сюды ж тарпа́чык (тырпа́чык) ’зламаны ножык’ (Бяльк.). Няясна; параўн. польск. дыял. tarpać ’рваць, драць, тармасіць, тузаць’, параўн. іншую назву спружыноўкі — драпа́к (ТСБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тырпа́чык ‘зламаны ножык’ (Бяльк.). Відаць, варыянтная мясцовая форма да тарпа́чык, памянш. ад тарпа́к (гл.), адзначанага толькі як ‘спружыноўка’ побач з трапач ‘тс’ (рас., Шатал.), што можа разглядацца як форма з метатэзай ад трапаць (гл.); дзеяслоў тырпа́чыць ‘рэзаць, шаткаваць’ (Ян.), зафіксаваны ў іншай мясцовасці, пры трыпачыць ‘апрацоўваць зямлю спружыноўкай’ (рас., Шатал.) сведчыць на карысць такога паходжання. Дапускае магчымасць пры пачатковай змене к > т, напр., *карпачык ад карпаць 2 ‘укараціць’ (гл.) або іншамоўны ўплыў — ад’ідэацыя іншых слоў, параўн. тур. tırpan ‘серп, каса’, гл. і наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)