спеши́ть несов. спяша́цца;

не спеша́ не спяша́ючыся.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

спе́шить сов. спе́шыць; (заставить сойти с коня — ещё) ссадзі́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

спе́шыць сов. спе́шить

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

завіха́цца несов., разг. спеши́ть; хлопота́ть;

з. з рабо́тайспеши́ть с рабо́той;

з. ўбіра́ць ячме́ньспеши́ть убира́ть ячме́нь;

з. каля́ хво́рага — хлопота́ть во́зле больно́го

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

спяша́цца несов.

1. спеши́ть, торопи́ться;

с. на цягні́кспеши́ть (торопи́ться) на по́езд;

яна́ не ~ша́лася ўвахо́дзіць у дом — она́ не спеши́ла (не торопи́лась) входи́ть в дом;

2. (о часах) спеши́ть; уходи́ть вперёд;

гадзі́ннік ~ша́ецца — часы́ спеша́т (ухо́дят вперёд)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Спяшы́ць ‘імкнуцца хутчэй ісці, рабіць’ (Сл. ПЗБ), спешы́ць ‘тс’ (ТС), спяша́цца ‘тс’ (ТСБМ). Укр. спіши́ти, рус. спеши́ть, ст.-рус. спѣшити, польск. spieszyć się, в.-луж. spěšić, н.-луж. spěšyś, чэш. spíšiti, славен. spẹ̑šiti ‘прыспешваць, паскараць, спяшыць’, балг. спеша, ст.-слав. спѣшити. Прасл. *spěšiti вытворнае ад *spěxъ (гл. спех). Гл. Фасмер, 3, 735; Шустар-Шэўц, 1138–1139; Бязлай, 3, 296–297.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

падганя́ць несов.

1. (приближать) подгоня́ть;

2. (подо что-л.) подгоня́ть;

1, 2 см. падагна́ць 1, 2;

3. (заставлять бежать быстрее) подгоня́ть, подстёгивать, подхлёстывать;

4. перен. (заставлять спешить) подгоня́ть, потора́пливать, подстёгивать, подта́лкивать, подхлёстывать, понука́ть;

5. (работу) подгоня́ть;

6. (делать соответствующим по размеру) подгоня́ть, пригоня́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

не́чегоII (незачем) нареч., разг. няма́ чаго́; не́чага; (не надо) не трэ́ба;

не́чего об э́том говори́ть няма́ чаго́е́чага, не трэ́ба) пра гэ́та гавары́ць;

э́тим не́чего шути́ть гэ́тым не трэ́ба (не́чага) жартава́ць;

да тут и ду́мать не́чего ды тут і ду́маць няма́ чаго́е́чага);

не́чего спеши́ть няма́ чаго́е́чага, не трэ́ба) спяша́цца;

от не́чего де́лать ад няма́ чаго́ рабі́ць;

не́чего сказа́ть! што і каза́ць!, няма́ што і каза́ць!;

де́лать не́чего нічо́га не зро́біш.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

не́чага I

1. мест. отриц. в род. п. не́чего;

н. чыта́ць — не́чего чита́ть;

2. мест. неопр., в род. п. чего́-то; см. не́шта I;

3. частица разг. уж лу́чше; по кра́йней ме́ре; кста́ти;

узя́ў бы н. ўсё — взял бы уж лу́чше всё;

забяры́ н. і гэ́та — забери́ уж и э́то

не́чага II в знач. сказ. (не следует) не́чего; (нет смысла — ещё) не́зачем, не́ к чему;

ды тут і ду́маць н. — да тут и ду́мать не́чего;

н. спяша́цца — не́чего (не́зачем, не́ к чему) спеши́ть;

н. крыча́ць — не́чего (не́зачем) крича́ть;

н. было́ туды́ хадзі́ць — не́чего (не́зачем) бы́ло туда́ ходи́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

наI предлог;

1. с вин. в разн. знач. на (каго, што);

положи́ть на стол палажы́ць на стол;

сесть на ме́сто се́сці на ме́сца;

дви́гаться на восто́к ру́хацца на ўсхо́д;

спеши́ть на рабо́ту спяша́цца на пра́цу;

взять на себя́ поруче́ние узя́ць на сябе́ даручэ́нне;

подпи́ска на заём падпі́ска на пазы́ку;

о́тпуск на ме́сяц адпачы́нак на ме́сяц;

хва́тит на всех хо́піць на ўсіх;

помно́жить на четы́ре памно́жыць на чаты́ры;

раздели́ть на три падзялі́ць на тры;

перевести́ на ру́сский язы́к перакла́сці на ру́скую мо́ву;

сло́во ока́нчивается на гла́сный сло́ва канча́ецца на гало́сны;

взять на не́которое вре́мя узя́ць на некато́ры час;

на э́тот раз на гэ́ты раз;

на сле́дующий день на другі́ дзень;

на страх врага́м на страх во́рагам;

испыта́ние на про́чность выпрабава́нне на трыва́ласць;

разве́дка на нефть разве́дка на на́фту;

глух на одно́ у́хо глухі́ на адно́ ву́ха;

на све́жую го́лову на све́жую галаву́;

ве́рить на́ слово ве́рыць на сло́ва;

на вся́кий слу́чай на ўся́кі вы́падак;

своди́ть на нет зво́дзіць на нішто́; кроме того, иногда переводится также иными предлогами или конструкциями без предлогов, в частности: а) (для обозначения сходства) на (каго, што), да (каго, чаго);

похо́ж на бра́та падо́бны на бра́та (да бра́та);

хара́ктером он походи́л на отца́ хара́ктарам ён быў падо́бны да ба́цькі (на ба́цьку); б) (для обозначения направленности действия в сторону какого-л. орудия, способа работы) на (што), за (што);

сесть на вёсла се́сці на вёслы (за вёслы); в) (для обозначения будущего времени или вообще определённого момента времени) на (што); а также конструкциями без предлогов;

на друго́й день на другі́ дзень, другі́м днём;

2. с предл. в разн. знач. на (кім, чым);

на у́лице на ву́ліцы;

гарди́ны на о́кнах гардзі́ны на во́кнах;

на вое́нной слу́жбе на вайско́вай слу́жбе;

сиде́ть на заседа́нии сядзе́ць на пасяджэ́нні;

на приёме у врача́ на прыёме ў до́ктара;

на мои́х глаза́х на маі́х вача́х;

на нём лежа́ла вели́кая отве́тственность на ім ляжа́ла вялі́кая адка́знасць;

пальто́ на меху́ паліто́ падбі́та фу́трам;

игра́ть на роя́ле ігра́ць на рая́лі;

говори́ть на ру́сском языке́ гавары́ць на ру́скай мо́ве (па-ру́ску);

стоя́ть на часа́х стая́ць на ва́рце;

дыра́ на дыре́ дзі́рка на дзі́рцы;

на бегу́ на бягу́;

на скаку́ на скаку́;

на де́ле на спра́ве;

на слова́х на сло́вах; кроме того, иногда переводится также иными предлогами или конструкциями без предлогов, в частности: а) (при глаголах е́хать, переправля́ться и т. п. для обозначения способа передвижения) на (чым); а также без предлогов;

е́хать на парохо́де е́хаць на парахо́дзе (парахо́дам);

прилете́л на самолёте прыляце́ў самалётам (на самалёце); б) (для обозначения времени) на (чым), за (чым); а также без предлогов;

на восьмо́м ме́сяце на во́сьмым ме́сяцы;

на мое́й па́мяти за маёй па́мяццю (на маёй па́мяці);

на э́тих днях гэ́тымі дня́мі; в) (для обозначения непосредственного отношения к кому-л., к какому-л. орудию действия) на (чым), за (чым);

дво́е на вёслах, оди́н на руле́ два на вёслах (за вёсламі), адзі́н на рулі́ (за рулём).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)