со́біць, -біць; безас.; зак., каму (разм.).
Прыйсці ў галаву, навесці на думку зрабіць што-н. нечаканае.
Собіла ж яму ў такое разводдзе адпраўляцца ў дарогу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
со́біць
дзеяслоў, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
со́біць |
- |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
- |
- |
| ж. |
- |
| н. |
со́біла |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
со́біць (каму) сов., безл., обл. угора́здить (кого);
со́біла яму́ прые́хаць — угора́здило его́ прие́хать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
со́біць, ‑біць; безас. зак., каму.
Абл. Прыйсці ў галаву, навесці на думку зрабіць што‑н. нечаканае. — Собіла ж мне выбрацца ў гэткае разводдзе ў дарогу, — дакараў сябе англічанін. Сачанка. Кастусь дзівіўся і недаўмяваў: собіла ж некалі вось так сяліцца людзям. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Со́біць, звычайна безасабовае со́біла ‘прыйсці ў галаву, навесці на думку зрабіць што-небудзь нечаканае’ (ТСБМ, Касп., Шат., Гарэц., Янк. 3.), ‘прышлося, выпала’ (Варл.). Укр. собічити ‘прысвойваць’, рус. со́бить ‘запасіць, збіраць’, со́биться ‘збірацца, рыхтавацца’, польск. sobić ‘запасіць, збіраць; прысвойваць’, чэш. sobiti(si) ‘прысвойваць’, серб.-харв. sobičati se ‘асвойвацца, прывыкаць (да горада, людзей)’. Ад займенніка сабе (гл.), параўн. Махэк₂, 565.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пераўвасо́біць, ‑соблю, ‑собіш, ‑собіць; зак., каго-што.
Увасобіць у што‑н. іншае, надаць другую форму, другі выгляд.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Со́бскі ‘ўласны’ (Ласт.; мёрск., Жыв. НС; Касп.). Да соб‑ (гл. собіць, асобны).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падсо́біць, ‑соблю, ‑собіш, ‑собіць; заг. падсабі і падсоб; зак.
Абл. Трохі дапамагчы. [Кучук:] — Можа, цяжкі чамаданік, то дайце трошкі падсоблю. Лобан. [Платон:] — Даўно, Віктар, да нас не заходзіў. Прыйшоў бы пагуляць. Тані ўрокі падсобіў бы зрабіць. Экзамены ж скора. Паўлаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
угора́здить сов., разг. со́біць (каму);
и угора́здило же его́ прие́хать безл. і со́біла ж. яму́ прые́хаць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)