смала́

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. смала́ смо́лы
Р. смалы́ смо́л
Д. смале́ смо́лам
В. смалу́ смо́лы
Т. смало́й
смало́ю		 смо́ламі
М. смале́ смо́лах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

нейло́н, ‑у, м.

Сінтэтычнае штучнае валакно з поліамідных смол, а таксама тканіна з такога валакна.

[Англ. nylon.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фено́л, ‑у, м.

Арганічнае злучэнне, вытворнае бензолу, якое выкарыстоўваецца для дэзінфекцыі, пры вырабе сінтэтычных смол, выбуховых рэчываў і пад.

[Ад грэч. phainō — асвятляю і лац. oleum — алей.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фармальдэгі́д, ‑у, М ‑дзе, м.

Бясколерны газ з рэзкім пахам, які выкарыстоўваецца ў вытворчасці пластмас, смол, лекавых рэчываў, у папяровай і тэкстыльнай прамысловасці.

[Ад лац. formica — мурашка і aldehydus — альдэгід.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фурфуро́л, ‑у, м.

Спец. Вадкасць, якая здабываецца пераважна з вотруб’я і сланечнікавай лузгі, выкарыстоўваецца ў хімічнай прамысловасць як растваральнік пры вырабе смол і пад.

[Ад лац. furfur — вотруб’е.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лак, -у, мн. -і, -аў, м.

1. Раствор смол у спірце, шкіпінары, алеі і інш., якім пакрываюць паверхню прадметаў, каб надаць ім бляск.

Пакрываць лакам.

2. Бліскучы высахлы слой гэтага раствору на паверхні якога-н. прадмета.

Лакавыя туфлі (са скуры, пакрытай лакам).

3. Касметычны сродак (фарба для пакрыцця пазногцяў або раствор для фіксацыі прычоскі).

Чырвоны л.

|| прым. ла́кавы, -ая, -ае.

Лакавыя фарбы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сургу́ч, ‑у, м.

Каляровая сумесь з цвёрдых смол, воску і пад., якая лёгка плавіцца і застывае (выкарыстоўваецца для накладання пячатак, заліўкі бутэлек і пад.). Прынясуць з раёна канверт з сургучнай пячаткай і перад класам зломяць сургуч. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

смала́, -ы́, мн. смо́лы, смол, ж.

1. Ліпкі, здольны зацвердзяваць сок хваёвых і некаторых іншых раслін.

Яловая с.

2. перан. Прыставала, той, хто ліпне, прыстае да каго-н. (разм.).

Прыстаў як с.

○

Сінтэтычныя смолы — сінтэтычныя палімеры, здольныя пры перапрацоўцы ў выніку ацвярдзення ператварацца ў няплаўкія і нерастваральныя рэчывы.

|| ласк. смо́лка, -і, ДМ -лцы, ж. (да 1 знач.).

|| прым. смаляны́, -а́я, -о́е.

С. завод.

Смаляныя шпалы (апрацаваныя смалой).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Лак ’раствор смол, эфіраў цэлюлозы, якім пакрываюць паверхню прадметаў, робячы яе бліскучай’ (ТСБМ). Запазычана з рус. мовы, дзе лак ’тс’ < ням. Lack, гал. lak, франц. laque < іт. lacca < араб. lakk (Фасмер, 2, 452).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

лак ​1, ‑у, м.

Раствор смол або эфіраў цэлюлозы ў спірце, шкіпінары, алеі, якім пакрываюць паверхню прадметаў, каб на да ць ім бляск, засцерагчы ад псавання. Я вырэзваў з дрэва пеналы, скрыначкі, пакрываў іх лакам, пасля чаго наводзіў прыгажосць разьбой. Бядуля. // Бліскучы, высахлы слой гэтага раствору на паверхні якога‑н. прадмета. Пабліскваючы свежым лакам, паважна праходзяць аўтобусы з чырвонымі палосамі на светла-жоўтых кузавах. «Беларусь».

[Ням. Lack ад перс. lāk.]

лак ​2,

гл. лакцы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)