слу́хацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Публічна разглядацца (пра судовую справу), публічна заслухвацца (пра чыю-н. інфармацыю, паведамленне і пад.).
Слухаецца справа аб забойстве.
Слухаюцца даклады па праблемных пытаннях мовы.
2. каго-чаго. Паводзіць сябе згодна з чыімі-н. парадамі; падпарадкоўвацца каму-, чаму-н.
С. настаўніка.
С. добрых парад.
|| зак. паслу́хацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
слу́хацца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
слу́хаюся |
слу́хаемся |
| 2-я ас. |
слу́хаешся |
слу́хаецеся |
| 3-я ас. |
слу́хаецца |
слу́хаюцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
слу́хаўся |
слу́халіся |
| ж. |
слу́халася |
| н. |
слу́халася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
слу́хайся |
слу́хайцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
слу́хаючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
слу́хацца несов.
1. (публично разбираться, заслушиваться) слу́шаться;
~хаецца спра́ва аб разво́дзе — слу́шается де́ло о разво́де;
2. разг., см. слу́хаць 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
слу́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Публічна разглядацца (пра якую‑н. судовую справу). Слухаецца справа аб разводзе. // Публічна заслухвацца (пра чыю‑н. інфармацыю, паведамленне і пад.) з мэтай разбору, ацэнкі і пад. Пасяджэнне Сарнаркома, на якім слухаліся даклады пра пабудову энергахімічнага камбіната на Яснаўскім балоце, адбылося роўна цераз шаснаццаць дзён пасля гэтага. Галавач. У 1954 годзе на Другім Усесаюзным з’ездзе пісьменнікаў слухаўся садаклад П. Антакольскага, М. Аўэзава і М. Рыльскага. Палітыка.
2. Рабіць так, як хто‑н. раіць, вучыць. [Кулеш:] — Мяне сам пан камендант запрашае садзіцца,.. кожнай парады слухаецца. Шамякін. «Ах, Радзівон, Радзівон, не слухаўся, не сцярогся...» Да сэрца падступае балючая жаласць і злосць. Мележ.
3. Падпарадкоўвацца каму‑, чаму‑н. Слухацца настаўніка. Слухацца загаду. □ [Мікалай Мікалаевіч:] — Парабкі разбрыліся, нікога не слухаюцца, нічога не хочуць рабіць. Грахоўскі. Але ўсё ж.. [лейтэнант] мусіў слухацца ротнага і нават больш. Быкаў. // перан. Рухацца, дзейнічаць, падпарадкоўваючыся задуме, жаданню, волі чалавека (пра часткі цела, механізмы і пад.). Трэба было ісці, а ногі не слухаліся, не краталіся з месца. Васілёнак. Рука ад хвалявання дрыжыць, і гузікі не слухаюцца пальцаў. Галавач. [Кудлач:] — Самалёт каменем падаў, не слухаўся ручкі ўпраўлення. Алешка.
4. Зал. да слухаць (у 1–4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паслу́хацца гл. слухацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
непаслушэ́нства, -а, н.
Нежаданне або адмаўленне слухацца, слухаць каго-н.
Пакараць за н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
слу́шаться
1. (повиноваться) слу́хаць (каго), слу́хацца;
2. страд. слу́хацца;
◊
слу́шаюсь! слу́хаю!
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паслу́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Зак. да слухацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Нешмана́ць ’не звяртаць увагі; не слухацца’ (Некр.), nieszmanajka ’адчайны чалавек’ (Пятк.). Гл. шманаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чыкіля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак.
Тое, што і чыкільгаць. — А браткі мае, а што ж гэта будзе, — чыкіляў каля варот дзядзька, не ведаючы, ці слухацца Сільвановіча. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)