сла́нец

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. сла́нец сла́нцы
Р. сла́нцу сла́нцаў
Д. сла́нцу сла́нцам
В. сла́нец сла́нцы
Т. сла́нцам сла́нцамі
М. сла́нцы сла́нцах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

бітуміно́зны спец. битумино́зный;

~ныя сла́нцы — битумино́зные сла́нцы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гару́чы горю́чий;

г. газ — горю́чий газ;

г. матэрыя́л — горю́чий материа́л;

◊ ~чыя сла́нцы — горю́чие сла́нцы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сла́нец, -нцу, мн. -нцы, -нцаў, м.

Горная парода, якая мае слаістую будову і можа расслойвацца на тонкія пласціны, слаі.

Гаручыя сланцы.

Гліністы с.

|| прым. сла́нцавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ме́дзісты, ‑ая, ‑ае.

Які ўтрымлівае медзь. Медзістыя сланцы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бітуміно́зны, ‑ая, ‑ае.

Які ўтрымлівае ў сабе бітумы. Бітумінозныя пароды. Бітумінозныя сланцы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сла́нец ​1, ‑нцу, м.

Горная парода, якая мае слаістую будову, можа расслойвацца. Гліністы сланец. Гаручыя сланцы.

•••

Бітумінозныя сланцы — мінеральныя пароды, насычаныя бітумінознымі рэчывамі.

сла́нец ​2, ‑нцу, м.

1. Лён або каноплі, што сцелюць для апрацоўкі.

2. Тое, што і сланік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сла́нец 1 ‘лён, які сцелюць у процілегласць мочанаму’ (ТСБМ, Жд. 2; дзісн., Яшк. Мясц.), слане́ц ‘тс’ (Нас., Касп., Байк. і Некр.), сланцы́ ‘маніцы’ (мядз., Нар. сл.). Да слаць 2. Аналагічна рус. стла́нец, сла́нец, сла́нцы ‘лён і маніцы, якія сцелюць пад дождж і расу’.

Сла́нец 2 ‘горная парода, якая мае слаістую будову’ (ТСБМ). Запазычанне з рус. сла́нец ‘тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 73). Рус. слова з *стьланъ: стелю, стлать (Фасмер, 3, 666), таму што гэта парода ляжыць пластом (Праабражэнскі, 2, 387).

Слане́ц ‘слонка, вальдшнэп’ (Гарэц., Байк. і Некр.). Утварэнне ад запазычанага слонка (гл.), відавочна, ужо на беларускай глебе з суф. ‑ец.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гару́чы ​1, ‑ая, ‑ае.

1. Здольны гарэць. Гаручы газ. Гаручыя сланцы.

2. у знач. наз. гару́чае, ‑ага, н. Паліва для рухавікоў (нафта, бензін і інш.).

гару́чы ​2, ‑ая, ‑ае.

Нар.-паэт. Горкі, пякучы. Глядзіць на Дзвіну ў адзіноце дзяўчына, Гаручая ўпала на бераг слязіна. Зарыцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)