слабада́, -ы́, ДМ -дзе́, мн. слабо́ды і (з ліч. 2, 3, 4) слабады́, -бо́д, ж.
1. гіст. Паселішча або гарадскі квартал у Расіі, Беларусі і Украіне ў 11—18 стст., жыхары якога не былі прыгоннымі або часова вызваляліся ад падаткаў.
2. Вялікае гандлёвае ці прамысловае сяло; адасобленая частка вялікага сяла.
3. Пасёлак ля горада; прыгарад (уст.).
|| памянш. слабо́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак.
|| прым. слабадскі́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Слабада́
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Слабада́ |
| Р. |
Слабады́ |
| Д. |
Слабадзе́ |
| В. |
Слабаду́ |
| Т. |
Слабадо́й
Слабадо́ю |
| М. |
Слабадзе́ |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
слабада́
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
слабада́ |
слабо́ды
слабады́ |
| Р. |
слабады́ |
слабо́д |
| Д. |
слабадзе́ |
слабо́дам |
| В. |
слабаду́ |
слабо́ды
слабады́ |
| Т. |
слабадо́й
слабадо́ю |
слабо́дамі |
| М. |
слабадзе́ |
слабо́дах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
слабада́ ж., уст. слобода́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
слабада́, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Гіст. Пасёлак або гарадскі квартал у Расіі, на Беларусі і Украіне ў 11–18 стст., жыхары якога не былі прыгопнымі або часова вызваляліся ад падаткаў і іншых павіннасцей.
2. Вялікае гандлёвае ці прамысловае сяло, пасёлак. // Адасобленая частка вялікага сяла. Вёска ў дзве слабады.
3. Уст. Пасёлак каля горада; прыгарад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Слабада́ 1 гіст. ‘у XI–XVI стст. сяліба вольных людзей, прадмесце’, ‘вялікае гандлёвае ці прамысловае сяло, пасёлак’; памянш. слабо́дка (ТСБМ, Ласт.), ‘гаспадарчае пасяленне сялян, вызваленых ад прыгону, на пэўнай адлегласці ад сяла’ (Пятк. 2). Укр., рус. слобода́, ст.-рус. свобода, слобода ‘тс’, ст.-польск. sloboda ‘невялікі пасёлак, пасяленне сялян’, гл. слабода. Трубачоў (История терм., 170) першаснае тэрміналагічнае значэнне дэфінуе як ‘сумесна жывучая роднасная група’ (гл. свабода), якое потым зазнала значныя змены. У рус., бел., укр. формах з націскам на канцы ён адзначае старажытную інтанацыйную асаблівасць, характэрную для зборных дэрыватаў. Карскі (1, 145) пры серб. слобо́да ‘свабода’ лічыць канцавы націск у слове заканамерным.
Слабада́ 2 ‘агульная назва скаціны’ (Арх. Федар.; пруж., івац., ДАБМ, камент., 887), ‘статак кароў’ (Сцяшк. Сл.). Хутчэй за ўсё, з слабы (гл.) з суф. ‑oda, які яшчэ праславянскі (гл. Слаўскі, SP, 1, 63); семантычная паралель у худоба (гл.) ад худы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
слабада́-ку́чынскі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
слабада́-ку́чынскі |
слабада́-ку́чынская |
слабада́-ку́чынскае |
слабада́-ку́чынскія |
| Р. |
слабада́-ку́чынскага |
слабада́-ку́чынскай
слабада́-ку́чынскае |
слабада́-ку́чынскага |
слабада́-ку́чынскіх |
| Д. |
слабада́-ку́чынскаму |
слабада́-ку́чынскай |
слабада́-ку́чынскаму |
слабада́-ку́чынскім |
| В. |
слабада́-ку́чынскі (неадуш.)
слабада́-ку́чынскага (адуш.) |
слабада́-ку́чынскую |
слабада́-ку́чынскае |
слабада́-ку́чынскія (неадуш.)
слабада́-ку́чынскіх (адуш.) |
| Т. |
слабада́-ку́чынскім |
слабада́-ку́чынскай
слабада́-ку́чынскаю |
слабада́-ку́чынскім |
слабада́-ку́чынскімі |
| М. |
слабада́-ку́чынскім |
слабада́-ку́чынскай |
слабада́-ку́чынскім |
слабада́-ку́чынскіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Скрыль-Слабада́
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Скрыль-Слабада́ |
| Р. |
Скрыль-Слабады́ |
| Д. |
Скрыль-Слабадзе́ |
| В. |
Скрыль-Слабаду́ |
| Т. |
Скрыль-Слабадо́й
Скрыль-Слабадо́ю |
| М. |
Скрыль-Слабадзе́ |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Слабада́-Ку́чынка
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Слабада́-Ку́чынка |
| Р. |
Слабады́-Ку́чынкі |
| Д. |
Слабадзе́-Ку́чынцы |
| В. |
Слабаду́-Ку́чынку |
| Т. |
Слабадо́й-Ку́чынкай
Слабадо́ю-Ку́чынкаю |
| М. |
Слабадзе́-Ку́чынцы |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Слабада́-Сасно́ўка
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Слабада́-Сасно́ўка |
| Р. |
Слабады́-Сасно́ўкі |
| Д. |
Слабадзе́-Сасно́ўцы |
| В. |
Слабаду́-Сасно́ўку |
| Т. |
Слабадо́й-Сасно́ўкай
Слабадо́ю-Сасно́ўкаю |
| М. |
Слабадзе́-Сасно́ўцы |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)