скараці́ць, -рачу́, -ро́ціш, -ро́ціць; -ро́чаны; зак.
1. што. Зрабіць кароткім або больш кароткім.
С. артыкул.
С. тэрмін адпачынку.
2. што. Зменшыць колькасна або па велічыні, у аб’ёме.
С. пасевы жыта.
С. расходы.
3. каго (што). Звольніць з работы, службы ў выніку скарачэння штату супрацоўнікаў (разм.).
○
Скараціць дроб — у матэматыцы: падзяліць лічнік і назоўнік на агульны дзельнік.
|| незак. скарача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. скарачэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
скараці́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
скарачу́ |
скаро́цім |
| 2-я ас. |
скаро́ціш |
скаро́ціце |
| 3-я ас. |
скаро́ціць |
скаро́цяць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
скараці́ў |
скараці́лі |
| ж. |
скараці́ла |
| н. |
скараці́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
скараці́ |
скараці́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
скараці́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
скараці́ць сов.
1. в разн. знач. сократи́ть;
с. арты́кул — сократи́ть статью́;
с. тэ́рмін — сократи́ть срок;
с. шта́ты — сократи́ть шта́ты;
с. дроб — мат. сократи́ть дробь;
2. (суживая, ограничить) сверну́ть;
с. вытво́рчасць — сверну́ть произво́дство
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скараці́ць, ‑рачу, ‑роціш, ‑роціць; зак., каго-што.
1. Зрабіць кароткім або больш кароткім. Каб скараціць дарогу, хлопцы звярнулі на поле і пайшлі, шастаючы ботамі, па ржэўніку. Хомчанка. Я павярнула, каб скараціць шлях, у сквер. Савіцкі. Вершы Танка нельга дапоўніць дадатковымі строфамі або скараціць. Кучар. Настаўніца не толькі выправіла граматычныя памылкі, але і скараціла тэкст. Жычка. // Зрабіць менш працяглым у часе. Скараціць рабочы дзень. □ — Мне тэрмін скарацілі, — задаволена кажа Валодзя. Васілевіч. // Заняць, запоўніць час чым‑н.; зрабіць менш прыкметным час працякання чаго‑н. — Мо шахматы прынесці? — пытаецца Меер. — Давай, скароцім час. Карпюк. Відаць, .. [суседу Міхася] таксама было холадна і нудна, ён гаворкай хацеў скараціць чаканне раніцы. Машара. // Замест поўнай назвы абазначыць што‑н. пачатковай літарай, часткай слова і пад.
2. Зменшыць, абмежаваць колькасна або па велічыні, у аб’ёме. Скараціць штаты. □ Было тое вясною, Яўген Данілавіч дачуўся, што гэты шалёны старшыня самавольна скараціў плошчу пад авёс і ячмень і павялічыў плошчу пад лён. Паслядовіч. // Звузіць, зменшыць (вытворчасць, выраб чаго‑н. і пад.). Скараціць вытворчасць.
3. Разм. Звольніць (з работы, службы). Але тут пачаліся розныя непрыемнасці на фабрыцы. Скарацілі чамусьці з сотню рабочых. Лынькоў.
4. У матэматыцы — падзяліўшы на які‑н. лік, выразіць у меншых ліках. Скараціць дроб.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сократи́ть сов., в разн. знач. скараці́ць, мног. паскарача́ць, паскаро́чваць;
сократи́ть статью́ скараці́ць арты́кул;
сократи́ть срок скараці́ць тэ́рмін;
сократи́ть расхо́ды скараці́ць расхо́ды (выда́ткі);
сократи́ть дробь мат. скараці́ць дроб;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паскарача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак., што.
Скараціць усё, многае.
П. тэрміны выканання работ.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
подсократи́ть сов., прост. тро́хі скараці́ць, падкараці́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скарача́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да скараціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скаро́чаны
1. сокращённый;
2. свёрнутый;
1, 2 см. скараці́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паскарача́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Скараціць усё, многае. Паскарачаць тэрміны выканання работ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)