Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
свіны́
прыметнік, прыналежны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
свіны́ |
свіна́я |
свіно́е |
свіны́я |
| Р. |
свіно́га |
свіно́й
свіно́е |
свіно́га |
свіны́х |
| Д. |
свіно́му |
свіно́й |
свіно́му |
свіны́м |
| В. |
свіны́ (неадуш.)
свіно́га (адуш.) |
свіну́ю |
свіно́е |
свіны́я (неадуш.)
свіны́х (адуш.) |
| Т. |
свіны́м |
свіно́й
свіно́ю |
свіны́м |
свіны́мі |
| М. |
свіны́м |
свіно́й |
свіны́м |
свіны́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
свіны́
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
свіны́ |
свіна́я |
свіно́е |
свіны́я |
| Р. |
свіно́га |
свіно́й
свіно́е |
свіно́га |
свіны́х |
| Д. |
свіно́му |
свіно́й |
свіно́му |
свіны́м |
| В. |
свіны́ (неадуш.)
свіно́га (адуш.) |
свіну́ю |
свіно́е |
свіны́я (неадуш.)
свіны́х (адуш.) |
| Т. |
свіны́м |
свіно́й
свіно́ю |
свіны́м |
свіны́мі |
| М. |
свіны́м |
свіно́й |
свіны́м |
свіны́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
свіны́
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
свіны́ |
свіна́я |
свіно́е |
свіны́я |
| Р. |
свіно́га |
свіно́й
свіно́е |
свіно́га |
свіны́х |
| Д. |
свіно́му |
свіно́й |
свіно́му |
свіны́м |
| В. |
свіны́ (неадуш.)
свіно́га (адуш.) |
свіну́ю |
свіно́е |
свіны́я (неадуш.)
свіны́х (адуш.) |
| Т. |
свіны́м |
свіно́й
свіно́ю |
свіны́м |
свіны́мі |
| М. |
свіны́м |
свіно́й |
свіны́м |
свіны́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
свіны́ свино́й;
~но́е са́ла — свино́е са́ло;
~на́я каўбаса́ — свина́я колбаса́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
свіны́, ‑ая, ‑ое.
Які мае адносіны да свінні (у 1 знач.). Свіное сала. Свіны статак. // Прызначаны для свіней. Свіная ферма. Свіная бульба. // Прыгатаваны, зроблены з мяса ці скуры свінні. Свіная тушонка. Свіныя катлеты. // Такі, як у свінні; маленькі, заплыўшы (пра вочы). З-пад калматых броваў пазіралі маленькія свіныя вочкі. Карпюк.
•••
Сабрацца (прыйсці) у свіныя галасы гл. сабрацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Свіны́ ‘які мае адносіны да свінні’, ‘свінячы’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Скарбы, Сл. ПЗБ), сьвінны́ ‘тс’ (Ласт.). Укр. свини́й, рус. свино́й, ст.-слав. свинъ. Прасл. *svinъ з’яўляецца кантынуантам і.-е. *su̯īno‑ ‘які належыць да свінні, свінскі’ (Борысь, 624), утворана ад і.-е. *sūs ‘свіння’ і адпавядае лац. suīnus ‘свіны’, гоц. swein н. р. ‘свіння’, грэч. ΰινος ‘свіны’, ст.-інд. sūkarás ‘свіння’, авест. hū‑ ‘парсюк’, лац. sūs, англасакс. sû ‘парася’, алб. thi ‘свіння’, лат. suvẽnş, sivẽnş ‘парася’; гл. Траўтман, 294; Фасмер, 3, 578. Большасць даследчыкаў (гл. напрыклад Вальдэ-Гофман, 2, 636; Брукнер, 537; Фасмер, 3, 579; Майргофер, 3, 490) лічаць і.-е. *sūs дэрыватам ад гукапераймальнага *su‑, тады ст.-інд. sūkarás азначае ‘жывёліна, якая робіць su‑’. Паводле іншых аўтараў (Уленбек, 339; Махэк₂, 596 і наст.), і.-е. *sūs роднаснае ст.-інд. sútē, sāuti, súyatē ‘нараджае’, і.-е. *seu‑ ‘нараджаць’. Гл. яшчэ Шустар-Шэўц, 1388; Сной₁, 624; БЕР, 6, 548; Борысь, 623–624. Сюды ж свіны татко: сагнуўса бы свіны татко (Сержп. Прымхі), дзе прыметнік мае хутчэй за ўсё прыніжальнае (пагарджальнае) значэнне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
свіння́, -і́, мн. сві́нні і (з ліч. 2, 3, 4) сві́нні, свіне́й, ж.
1. Парнакапытная млекакормячая жывёліна, свойскі від якой разводзяць для атрымання сала, мяса, скуры, шчаціння.
2. перан. Пра таго, хто робіць каму-н. непрыемнасці, пра няўдзячнага, нявыхаванага чалавека (разм.).
С. ты, а не чалавек.
3. перан. Пра бруднага, неахайнага чалавека.
◊
Падлажыць свінню каму (разм., неадабр.) — зрабіць непрыемнасць.
|| памянш. сві́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж. (да 1 знач.).
○
Марская свінка — невялікая бясхвостая жывёліна-грызун.
|| прым. свіны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
саліцёр, ‑а, м.
Доўгі плоскі чарвяк, які паразітуе ў страўніку чалавека і жывёлы. Свіны саліцёр.
[Фр. solitaire.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лыч, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Выцягнутая пярэдняя частка галавы ў некаторых жывёл.
Свіны л.
2. перан. Твар (у 1 знач.; груб.).
|| памянш. лы́чык, -а, мн. -і, -аў, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)