сапёр, -а, мн. -ы, -аў, м.

Ваеннаслужачы інжынерных і ваенна-будаўнічых войск; чалавек, які займаецца абясшкоджваннем мін і неразарваных снарадаў.

|| прым. сапёрны, -ая, -ае.

С. батальён.

Сапёрныя работы.

С. інструмент.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сапё́р

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. сапё́р сапё́ры
Р. сапё́ра сапё́раў
Д. сапё́ру сапё́рам
В. сапё́ра сапё́раў
Т. сапё́рам сапё́рамі
М. сапё́ру сапё́рах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

сапёр м. сапёр

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сапёр воен. сапёр, -ра м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сапёр, ‑а, м.

Ваеннаслужачы сапёрных (інжынерна-сапёрных) часцей і падраздзяленняў. Зноўку ноч. Паўзуць сапёры, На ваду кладуць масты. А. Александровіч. Калі пачаліся баі на Хасане, .. [Мікола], сапёр, быў у страі, размініраваў японскія пазіцыі. Новікаў. Танкісты выглядвалі з люкаў і весела махалі... шлемамі сапёрам, што рамантавалі дарогу. Шамякін.

[Фр. sapeur ад saper — весці падкоп.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сапёр ’ваеннаслужачы сапёрных часцей’ (ТСБМ). Праз рус. сапёр ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 82) з франц. sapeur ад sape ’траншэя, акоп’, гл. Фасмер, 3, 558.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мінёрны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да мінёра, мінёраў. Дудок, не дрэнны сапёр, асвоіўшы і мінёрную справу, асвойваў цяпер прафесію электраманцёра вузла. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Мінёр ’спецыяліст па міннай справе — мініраванню і размініраванню’ (ТСБМ). З рус. мінёр ’тс’, якое з франц. sapeur‑mineur ’сапёр’. Да мі́на 1 (гл.). Сюды ж віц. міноршчык ’мінёр’ (Бел. хр. дыял.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

наадрэ́з, прысл.

Рашуча, катэгарычна. Палонныя наадрэз адмовіліся ісці працаваць на мінамётны завод. «Звязда». Паўлік ужо раскрыў рот, каб наадрэз адмовіць гэтаму прыліпалу Бародзіну, але так нічога і не сказаў. Беразняк. «Ні ў якім разе!» — Адмовіўся сапёр рашуча, наадрэз. Корбан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жгут, ‑а, М жгуце, м.

1. Эластычная гумавая трубка, бінт або іншы падобны прадмет, якімі перавязваюць канечнасць, каб спыніць кровацячэнне. Над камісарам схіліўся сапёр, пераціскаючы раменным жгутом параненую нагу. Лынькоў. Грыцко паспешліва круціў з лазы жгуты і перавязваў Святлане ногі вышэй каленяў. Кулакоўскі.

2. Туга скручаны кавалак тканіны, саломы і пад. Саламяны жгут.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)