сапсе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак. (разм.).
Выжыць з розуму.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сапсе́ць
дзеяслоў, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
сапсе́ю |
сапсе́ем |
| 2-я ас. |
сапсе́еш |
сапсе́еце |
| 3-я ас. |
сапсе́е |
сапсе́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
сапсе́ў |
сапсе́лі |
| ж. |
сапсе́ла |
| н. |
сапсе́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
сапсе́й |
сапсе́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
сапсе́ўшы |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
сапсе́ць сов., разг. вы́жить из ума́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сапсе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Зрабіцца старым, нікчэмным з выгляду. Палкана старасць даканала. Сагнуўся ён, падціснуў хвост, сапсеў, Аглух, як палка, палысеў. Корбан. // Выжыць з розуму. — Мо ты, стары, сапсеў, што пачынаеш патакаць? — абурана кажа.. [бабка Вера]. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сапсе́ць ’састарыцца’ (Нас., Растарг.), ’разбалавацца, дрэнна сябе паводзіць’ (Растарг.). Да псець (гл.); магчыма, з’яўляецца семантычным эквівалентам прымаўкі песі век зжыў (Нас.). З іншай прыстаўкай — запсе́ць ’састарыцца, як сабака’ (Шат., Касп.). Сінанімічна ў другім значэнні да разапсе́ць ’разбалавацца’ (Растарг.). Здзіўляе падабенства харв. дыял. spjèšati ’аслабець’, якое разам са славен. pȇhati ’стаць слабым, стаміцца’ Бязлай (3, 21) збліжае з *pьsъ (гл. пёс).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Псець ’старэць (аб сабаку, а пагардліва і аб чалавеку)’ (Нас., Шат.). Паланізм. Параўн. польск. psieć ’рабіцца штораз горшым, як сабака’, ад pies (Банькоўскі, 2, 957), гл. сапсе́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)