сабо́р, -а; -у, мн. -ы, -аў, м.

1. -у. Сход, з’езд (спец.).

Царкоўны с.

Памесны с. (з’езд служыцеляў хрысціянскай царквы).

2. -а. Галоўная або вялікая царква ў горадзе, манастыры.

Кафедральны с.

|| прым. сабо́рны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сабо́р

‘сход’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. сабо́р сабо́ры
Р. сабо́ру сабо́раў
Д. сабо́ру сабо́рам
В. сабо́р сабо́ры
Т. сабо́рам сабо́рамі
М. сабо́ры сабо́рах

Крыніцы: krapivabr2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

сабо́р

‘галоўная царква’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. сабо́р сабо́ры
Р. сабо́ра сабо́раў
Д. сабо́ру сабо́рам
В. сабо́р сабо́ры
Т. сабо́рам сабо́рамі
М. сабо́ры сабо́рах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

сабо́р м.

1. -ру ист. (собрание) сабо́р;

зе́мскі с. — зе́мский собо́р;

2. -ра (церковь) собо́р;

кафедра́льны с. — кафедра́льный собо́р

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сабо́р, ‑а і ‑у, м.

1. ‑у. У дарэвалюцыйнай Расіі — сход службовых ці выбарных асоб. Земскі сабор.

2. ‑у. Сход, з’езд прадстаўнікоў вышэйшага духавенства хрысціянскай царквы.

3. ‑а. Галоўная або вялікая царква ў горадзе, манастыры. Кафедральны сабор. □ Мікалаеўскія саборы ўрачыста і гучна блямкнуў звон. Асіпенка. Саборы збудаваны хітра і з толкам: І ловяць, і страшаць, і глушаць цябе. Панчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сабо́р 1 ’у дарэвалюцыйнай Расіі — сход службовых ці выбарных асоб’, ’сход ці з’езд прадстаўнікоў вышэйшага духавенства хрысціянскай царквы’, ’галоўная або вялікая царква ў горадзе, манастыры’ (ТСБМ), ’царква’ (Сцяшк.). З рус. собо́р ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 56), якое запазычана з царкоўнаславянскай, параўн. ст.-рус. съборъ, ст.-слав. съборъ, першапачаткова ’сход духавенства’ < прасл. *sъbrati. Калька з грэч. συναγωγή ’сход’. Гл. Фасмер, 3, 704 з літаратурай.

Сабо́р 2 ’куча’ (Сл. ПЗБ), ’набор’ (Нар. лекс.). Гл. субор.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

собо́р

1. (собрание) ист. сабо́р, -ра м.;

зе́мский собо́р зе́мскі сабо́р;

2. (церковь) сабо́р, -ра м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кафедра́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да кафедры (у 3 знач.).

•••

Кафедральны сабор гл. сабор.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ка́федра, -ы, мн. -ы, -федр і -аў, ж.

1. Узвышэнне для лектара, прамоўцы.

Лектар падняўся на кафедру.

2. У вышэйшай школе: аб’яднанне спецыялістаў вучэбных дысцыплін, якія адносяцца да адной галіны навукі.

К. хіміі.

К. беларускай мовы і літаратуры.

3. Пасада епіскапа, які кіруе епархіяй.

|| прым. кафедра́льны, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.; спец.).

○

Кафедральны сабор — галоўны сабор у горадзе, у якім богаслужэнне вядзе епіскап.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кафедра́льны церк. кафедра́льный;

○ к. сабо́р — кафедра́льный собо́р

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)