рызманы́, -о́ў, адз. рызма́н, -а́, м. (разм.).
Падранае, зношанае адзенне; лахманы.
Укрыць бульбу рызманамі, каб не памерзла.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рызманы́, ед. рызма́н, -на́ м. тряпьё ср., лохмо́тья ед. нет
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рызманы́, ‑оў; адз. рызман, ‑а, м.
Разм. Падранае, паношанае адзенне; лахманы. У кутку хаціны, на дзярузе, укрытая рознымі рызманамі, ляжала маці. Арабей. Аднекуль з акружэння Прыбіўся бацька к нам. Сху[дзе]лы, учарнелы, Зарослы — не пазнаць, У нейкіх спарахнелых Цывільных рызманах. Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рызма́н
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
рызма́н |
рызманы́ |
| Р. |
рызмана́ |
рызмано́ў |
| Д. |
рызману́ |
рызмана́м |
| В. |
рызма́н |
рызманы́ |
| Т. |
рызмано́м |
рызмана́мі |
| М. |
рызмане́ |
рызмана́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Андрамо́ны ’рыззё, рызманы’ (Нас.), андрымоніць (КТС), адрамоны (Нас.). Няясна. Магчыма, звязана з драць зрываць, абрываць’ ці адраць ’абрабаваць’ (ст.-польск. niewiasta odrana ’абрабаваная жанчына’); элемент мон мог узнікнуць у выніку аналогіі з лахманы, рызманы, ахламон.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Латы́ззе ’рызманы’ (Ян.). У выніку кантамінацыі латы і рыззё ’рыззё’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лайту́ззе, лайтузьзя ’анучы, рызманы, лахманы’ (полац., П. Садоўскі, вусн. паведамл.). У выніку кантамінацыі лайно 2 і матуз ‑f‑ bje.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лохмо́тья ед. нет лахмо́цце, -цця ср., лахманы́, -но́ў, ед. лахма́н, -на́ м., рызманы́, -но́ў, ед. рызма́н, -на́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Рызма́н ’ласкут’ (шальч., Сл. ПЗБ), ’старое адзенне’ (Мат. Гродз.; Гарэц.), ’парваная адзежына’ (Жд. I), ’посцілка з рыззя’ (воран., Сл. ПЗБ), рызманы́ ’падранае адзенне, лахманы’ (ТСБМ), рызма́нты ’манаткі, лахманы’ (Янк. Мат.), рызма́нне ’парванае адзенне’ (Жд. I). Утворана ад рыззё (гл.) з дапамогай суфікса ‑ман, як лахма́н, сукма́н ’вопратка’ (Сцяцко, Афікс. наз., 160–161).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мана́ткі ’невялікая маёмасць, рэчы, пажыткі, хатні скарб’ (іран.), ’убранне’ (ТСБМ, Янк. БП, Сцяшк., Яруш., Шат., Касп., Бяльк., Растарг., ТС; КЭС, лаг.), манатье ’анучы, рызманы, лахманы’ (Нікан.), манацье ’манаткі’ (ТС), манацце ’лахманы’ (Ян.); арго: маг., слуц., чарніг., Падолле мана́тка ’кашуля’ (Рам. 9), ст.-рус. манатья, монатия ’мантыя’, запазычаныя з с.-грэч. μαντύας < лац. mantum ’тс’ (Бандалетаў, Этимология–80, 69).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)