рту́ць

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне

адз.
Н. рту́ць
Р. рту́ці
Д. рту́ці
В. рту́ць
Т. рту́ццю
М. рту́ці

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

сулема́, -ы́, ж.

Ядавіты белы парашок хлорыстай ртуці, ужываецца як сродак для дэзінфекцыі.

|| прым. сулемо́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рту́тны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да ртуці. Ртутны слупок. // Які змяшчае ў сабе ртуць. Ртутная руда. // Які дзейнічае пры дапамозе ртуці. Ртутны барометр. Ртутны тэрмометр.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кінава́р, -ы, ж. (спец.).

Мінерал чырвонага колеру розных адценняў (сярністая ртуць), сыравіна для атрымання ртуці, а таксама фарба з гэтага мінералу.

|| прым. кінава́рны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

амальга́ма, -ы, ж.

1. Сплаў некаторых металаў з ртуццю, а таксама раствор металу ў ртуці (спец.).

2. перан. Разнародная сумесь, спалучэнне чаго-н. (кніжн.).

|| прым. амальга́мны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сулема́, ‑ы, ж.

Ядавіты белы парашок хлорнай ртуці (ужываецца як сродак для дэзінфекцыі).

[Ад лац. sublimatum.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

амальга́ма, ‑ы, ж.

Сплаў некаторых металаў (золата, срэбра і інш.) з ртуццю, а таксама раствор металу ў ртуці.

[Фр. amalgame з араб.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кі́навар, ‑у, м.

1. Мінерал чырвонага колеру розных адценняў; сярністая ртуць.

2. Чырвоная фарба, якую атрымліваюць з сярністай ртуці.

[Грэч. kinnabari.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ртуть хим. ртуць, род. рту́ці ж.;

грему́чая ртуть грыму́чая ртуць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Суліма́ ’сулема, хларыд ртуці’ (Некр. і Байк.), ’дэзынфекцыйны сродак’ (Сержп. Прымхі), сулі́ма ’атрута, нячыстая сіла, нячысцік (у пагражальных выразах і праклёнах)’ (ПСл), параўн. укр., рус. сулема́. Адаптаванае запазычанне, крыніцай якога лічыцца с.-лац. sublimatum ’сулема’ (< лац. sublimare ’высока ўздымаць, падносіць, узвышаць’, у пазнейшым спецыяльным значэнні ’выпарваючы цвёрдае цела, атрымаць яго ў ачышчаным крышталічным выглядзе’), параўн. польск. sublimat ’прадукт узгонкі’, ’хларыд ртуці’ — з удакладненнем sublimat gryzący, у якасці непасрэднай крыніцы дапускаюць грэч. σουλιμας < тур. sülimen (Фасмер, 3, 800; ЕСУМ, 5, 471–472).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)