ртуть хим. ртуць, род. рту́ці ж.;

грему́чая ртуть грыму́чая ртуць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ртуць ж., хим. ртуть;

грыму́чая р. — грему́чая ртуть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

срэ́бра ср., в разн. знач. серебро́;

жыво́е с.уст. ртуть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

грыму́чы грему́чий;

г. газ — грему́чий газ;

~чая змяя́ — грему́чая змея́;

~чая ртуць — грему́чая ртуть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

грему́чий грыму́чы;

грему́чая змея́ грыму́чая змяя́;

грему́чая ртуть хим. грыму́чая ртуць;

грему́чий газ хим. грыму́чы газ;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разложе́ние

1. (на составные части) расклада́нне, -ння ср.;

разложе́ние о́киси рту́ти на ртуть и кислоро́д расклада́нне во́кісу рту́ці на ртуць і кісларо́д;

2. (гниение) гніе́нне, -ння ср.;

3. перен. разбэ́шчанне, -ння ср.; неоконч. разбэ́шчванне, -ння ср.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ртуць ’хімічны элемент, вадкі цяжкі метал’ (ТСБМ), народная назва — жыво́е серабро́ (Ласт.). Рус., укр. ртуть, чэш. rtuť, славац. ortuť, польск. rtęć. Стараж.-рус. рътуть (Сразн., 3, 206) — разглядаецца як праславянскі дзеепрыметнік цяперашняга часу незалежнага стану *rьtǫtь (як могуть, словуть), звязаны з літ. rìsti, 1 ас. адз. л. ristù ’каціць, качаць’, лат. rist, 1 ас. адз. л. ritu ’каціць, каціцца’, а таксама літ. riēsti ’гнуць; скручваць; скурчваць; згортваць’, rietė́ti ’каціцца’, лат. riest ’адпадаць, аддзяляцца’, што ўзыходзяць, магчыма, да і.-е. *ret(h)‑ ’бегчы, каціцца’ (Фасмер, 3, 509; Чарных, 2, 124–125). Паводле больш ранняй версіі Міклашыча (285) якая, аднак, сутыкаецца з цяжкасцямі ў фанетычных адносінах, назва элемента паходзіць з араб. `utārid ’ртуць’ пры пасрэдніцтве тур. utaryd ’тс’. Першапачаткова араб. `utārid — назва планеты Меркурый, якая перайшла на хімічны элемент дзякуючы яго “лятучасці”, рухомасці. Параўн. франц. mercure, іт., ісп. mercurio, англ. mercury ’ртуць’. Назва планеты — паводле імені старажытнага рымскага бога гандлю і абаронцы вандроўнікаў Меркурыя — Mercurius (Чарных, 2, 124–125).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

разлага́ться

1. расклада́цца;

о́кись рту́ти разлага́ется на ртуть и кислоро́д во́кіс рту́ці расклада́ецца на ртуць і кісларо́д;

2. (гнить), гні́сці гніць;

труп разлага́ется труп гніе́;

3. перен. (дезорганизоваться) разбэ́шчвацца; см. разложи́тьсяII;

4. страд. расклада́цца; разбэ́шчвацца; см. разлага́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

раскла́сціся I сов., в разн. знач. разложи́ться;

а́ўся са сваі́мі рэ́чамі, што і павярну́цца няма́ дзе — разложи́лся со свои́ми веща́ми, что и поверну́ться не́где;

адзі́н на́ціск — і ло́жак ~ла́ўся — оди́н нажи́м — и крова́ть разложи́лась

раскла́сціся II сов. (на составные части) разложи́ться;

во́кіс рту́ці ~ла́ўся на ртуць і кісларо́до́кись рту́ти разложи́лась на ртуть и кислоро́д

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жывы́

1. в разн. знач. живо́й;

пе́рад вачы́ма, як ж., паўста́ў во́браз — пе́ред глаза́ми, как живо́й, встал о́браз;

дрэ́вы стая́лі жыво́й сцяно́й — дере́вья стоя́ли живо́й стено́й;

жыва́я прыро́да — жива́я приро́да;

жывы́я во́чы — живы́е глаза́;

жыва́я гу́тарка — живо́й разгово́р;

жыва́я спра́ва — живо́е де́ло;

2. грам. одушевлённый;

жывы́я прадме́ты — одушевлённые предме́ты;

жыво́е срэ́брауст. ртуть;

жыва́я сі́ла — жива́я си́ла;

жыва́я вага́ — живо́й вес;

жыва́я мо́ва — живо́й язы́к;

ж. тава́р — живо́й това́р;

жывы́я кве́ткі — живы́е цветы́;

ж. інвента́р — живо́й инвента́рь;

ж. куто́к — живо́й уголо́к;

браць (забра́ць) за жыво́е — брать (забра́ть) за живо́е;

жыво́га ме́сца няма́ — живо́го ме́ста нет;

на жыву́ю ні́тку — на живу́ю ни́тку;

ні адно́й жыво́й душы́ — ни одно́й живо́й души́;

ж. і здаро́вы — здрав и невреди́м;

па жывы́м рэ́заць — по живо́му ре́зать;

жыва́я су́вязь — жива́я связь;

ні ж. ні мёртвы — ни жив ни мёртв;

жыва́я вада́фольк. жива́я вода́;

жывы́я мо́шчы — живы́е мо́щи;

жыва́я капе́йка — жива́я копе́йка;

жыва́я чарга́ — жива́я о́чередь;

ж. труп — живо́й труп;

жыва́я ра́на — жива́я ра́на;

жыво́е сло́ва — живо́е сло́во;

жыво́му наўме́ жыво́епогов. живо́й о живо́м ду́мает

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)