рачкава́ць, -ку́ю, -ку́еш, -ку́е; -ку́й: незак. (разм.).
1. Поўзаць на карачках, ракам.
2. Цяжка працаваць сагнуўшыся, не разгінаючыся.
Р. на полі ад цямна да цямна.
|| наз. рачкава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рачкава́ць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
рачку́ю |
рачку́ем |
| 2-я ас. |
рачку́еш |
рачку́еце |
| 3-я ас. |
рачку́е |
рачку́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
рачкава́ў |
рачкава́лі |
| ж. |
рачкава́ла |
| н. |
рачкава́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
рачку́й |
рачку́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
рачку́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
рачкава́ць несов., разг. по́лзать на четвере́ньках
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рачкава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак.
Разм. Паўзці на карачках, ракам. // Цяжка працаваць сагнуўшыся, не разгінаючыся. Бач, дзень у дзень ад цямна да цямна рачкавала [Маруся] на полі цяжарная, і каб хоць калі паскардзілася, пра крыўду сваю намякнула! Сачанка. У полі садзілі бульбу, рачкавалі ў агародах.., але большасць мужчын і хлопцаў сядзелі без работы. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рачкава́ць ’працаваць, стоячы ракам’ (Некр.), ’нахіліўшыся, выконваць якую-небудзь работу’ (бярэз., Сл. ПЗБ), ’рабіць, не разгінаючыся доўгі час’ (Жд. 1), ’цяжка працаваць’ (Мат. Гом.), рачкова́ць ’рабіць сагнуўшыся; поўзаць ракам, стаяць на карачках’ (ТС), параўн. укр. рачкува́ти ’поўзаць на карачках’, польск. raczkować ’тс’, рачко́м ’поўзаючы як рак, на карачках’ (Нас.), ра́чкі ’тс’ (Ян.), гл. рак 1, ракам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
парачкава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак.
Разм. Рачкаваць некаторы час. — Ну, а восенню калі на бульбе і парачкавалі [бабы], дык за зіму выгуляюцца. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
четвере́ньки / на четвере́ньки разг. на кара́чкі;
на четвере́ньках разг. на кара́чках;
по́лзать на четвере́ньках по́ўзаць на кара́чках, по́ўзаць ра́кам, рачкава́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ра́кам, ра́ком ’паўзці ці стаяць, абапіраючыся на ногі і рукі’, ’на карачках’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, ТС), ракачо́м (ТСБМ), ра́качам (лід., Сл. ПЗБ), ра́кача (шчуч., Нар. словатв.), ра́ка (ТС), ра́чкі, ра́чком (ТСБМ, Ян., ТС), ідзе ра́ком, стаў ра́ка ’задам; як рак’ (ТС). Сюды ж рачкава́ць ’поўзаць ракам, стаяць на карачках’ (ТС), параўн. польск. raczkować (пра дзяцей) (з XVIII ст.). Адыменнае прыслоўе спосабу дзеяння, што ўяўляе застылы склон назоўніка або ўтворанае па гэтай мадэлі (параўн. Карскі 2-3, 75).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)