расшчапі́ць, -шчаплю́, -шчэ́піш, -шчэ́піць; -шчэ́плены; зак., што.
1. Раскалоць, раздзяліць на часткі.
Р. палена.
2. Разняць, раз’яднаць.
Р. пальцы.
3. Раздрабіць, заставіць распасціся на часткі (спец.).
Р. валокны.
4. Раскласці на часткі ў выніку хімічнай рэакцыі (спец.).
Р. эфір.
5. Прымусіць распасціся (атам; спец.).
Р. атам урану.
|| незак. расшчапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і расшчэ́пліваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. расшчапле́нне, -я, н. (да 3—5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
расшчапі́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
расшчаплю́ |
расшчэ́пім |
| 2-я ас. |
расшчэ́піш |
расшчэ́піце |
| 3-я ас. |
расшчэ́піць |
расшчэ́пяць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
расшчапі́ў |
расшчапі́лі |
| ж. |
расшчапі́ла |
| н. |
расшчапі́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
расшчапі́ |
расшчапі́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
расшчапі́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
расшчапі́ць сов.
1. расщепи́ть, расколо́ть;
р. па́лку — расщепи́ть (расколо́ть) па́лку;
2. (раздробить) расщепи́ть;
р. вало́кны — расщепи́ть воло́кна;
3. хим. расщепи́ть;
р. а́там — расщепи́ть а́том;
р. эфі́р — расщепи́ть эфи́р;
4. разжа́ть, разъедини́ть, развести́, разня́ть;
р. зу́бы — разжа́ть зу́бы;
р. ру́кі — разня́ть ру́ки;
5. раздроби́ть, размозжи́ть;
р. галаву́ — размозжи́ть го́лову
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
расшчапі́ць, ‑шчаплю, ‑шчэпіш, ‑шчэпіць; зак., што.
1. Раскалоць, раздзяліць на часткі. Расшчапіць палена. □ Вострым канцом дроту Толіку нарэшце ўдалося расшчапіць драўляны круглячок, якім была заткнута гільза, на дробныя кавалкі і павыцягваць іх па аднаму. Зуб. Другі снарад расшчапіў сасну, на якой сядзеў жвавы канаплянік. Чыгрынаў. // Моцным ударам разбіць, раздрабіць. Калі дзед Талаш пачынаў прыпамінаць, як абышліся з ім жаўнеры, то злосць з новаю сілаю агортвала яго, і тады ён шкадаваў, чаму не расшчапіў галоў гэтым грабежнікам. Колас.
2. Перастаць сціскаць; разняць, раз’яднаць. Расшчапіць зубы. Расшчапіць рукі. □ Аксеня ўжо адсунулася ад замка і апусціла рукі. А потым працягнула адну з іх у бок Гаўруся і расшчапіла кулак. Ключ упаў на зямлю. Брыль. — Т-так... — пачаў .. [Алёша] аглядаць шэрага птаха. Паглядзеў пад крылы, расшчапіў чырвоную дзюбку і доўга глядзеў у рот. Нядзведскі.
3. Спец. Раздрабіць, прымусіць распасціся на часткі. Расшчапіць валокны.
4. Спец. Раскласці на часткі пры дапамозе хімічнай рэакцыі. Расшчапіць эфір.
5. Спец. Фізічным уздзеяннем прымусіць распасціся (атам). Расшчапіць атам у рану.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расщепи́ть сов., в разн. знач. расшчапі́ць, мног. парасшчэ́пліваць, парасшчапля́ць;
расщепи́ть па́лку расшчапі́ць па́лку;
расщепи́ть эфи́р хим. расшчапі́ць эфі́р;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
парасшчапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны і парасшчэ́пліваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.
Расшчапіць усё, многае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
расшчамі́ць, -шчамлю́, -шчэ́міш, -шчэ́міць; -шчэ́млены; зак., што.
Разняць, расшчапіць сашчэмленае.
Р. зубы.
|| незак. расшчамля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і расшчэ́мліваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
расшчапля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.
Незак. да расшчапіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расшчэ́пліваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да расшчапіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расшчэ́плены, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад расшчапіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)