расхілі́ць, -хілю́, -хі́ліш, -хі́ліць; -хі́лены; зак., што.
Адхіліць, адвесці ў розныя бакі; разняць самкнутае.
Р. шторы.
|| незак. расхіля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
расхілі́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
расхілю́ |
расхі́лім |
| 2-я ас. |
расхі́ліш |
расхі́ліце |
| 3-я ас. |
расхі́ліць |
расхі́ляць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
расхілі́ў |
расхілі́лі |
| ж. |
расхілі́ла |
| н. |
расхілі́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
расхілі́ |
расхілі́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
расхілі́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
расхілі́ць сов. раздви́нуть;
р. галі́нкі — раздви́нуть ве́тки;
р. фіра́нкі — раздви́нуть занаве́ски
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
расхілі́ць, ‑хілю, ‑хіліш, ‑хіліць; зак., што.
Адвесці ў розныя бакі, разняць (што‑н. самкнутае, прыхіленае адно да аднаго). — О-о, соня, — нібы здзівіўся .. [Васіль] і падышоў да ўваходу ў другі пакой. Ціхенька расхіліў шторкі і прасунуў галаву. Федасеенка. Угледзеўшы пляменніка, якога Марцін вельмі любіў, ён засвяціўся радасцю і яшчэ загадзя расхіліў вусы, каб адвесці прастарнейшае месца пацалунку. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расхіля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.
Незак. да расхіліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
отве́рзть сов., книжн., уст. адчыні́ць, растулі́ць, расхілі́ць, раскры́ць; (пасть) разя́віць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рассу́нуць, -ну, -неш, -не; -су́нь: -нуты; зак.
1. што. Рухаючы, сунучы ў розныя бакі, раз’яднаць, адсунуць, расхіліць.
Р. парты.
Р. шторы.
Р. пясок.
2. што. Зрабіць шырэйшым, раскласці (што-н. складное).
Р. стол.
3. каго-што. Прымусіць расступіцца.
Р. натоўп.
|| незак. рассо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. рассо́ўванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рассу́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., каго-што.
1. Адсунуць адно ад аднаго на нейкую адлегласць, адсунуць у розныя бакі. [Андрэю] з Веркай не было як выйсці з кута, і ім рассунулі сталы. Пташнікаў. [Міхалка] адчыніў стрэшку вулля, рассунуў рамкі, каб быў вольны праход пчолам. Якімовіч. // Раз’яднаць, утварыўшы вольнае месца, раскрыўшы што‑н. Рассунуць заслону. □ Нешта такое мяцежнае было ў голасе маці, што .. [Алесь] раптам кінуўся да шторы і са звонам рассунуў яе. Караткевіч. // Прымусіць расступіцца, расхіліць у бакі. Раманюк адышоў ад трыбуны, рассунуў студэнтаў, якія сядзелі ў прэзідыуме, сеў. Карпюк. [Жанчына] асцярожна пасунулася ў гушчар, рассунула галлё, імкліва падалася наперад. Лынькоў.
2. Зрабіць шырэйшым, раскласці (што‑н. складное, рассоўнае). Антон Авяр’янавіч рашуча ўстаў з канапы і рассунуў стол. Васілёнак. Бацька Стася стаяў трохі воддаль ад людзей. А потым рассунуў сваю казулю-сажань і пайшоў мераць поле. Хомчанка. // Зрабіць шырэйшым, большым. Дык рассунем кола шырай, Патанцуем на памосце. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)