рассячы́
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
рассяку́ |
рассячо́м |
| 2-я ас. |
рассячэ́ш |
рассечаце́ |
| 3-я ас. |
рассячэ́ |
рассяку́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
рассе́к |
рассе́клі |
| ж. |
рассе́кла |
| н. |
- |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
рассячы́ |
рассячы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
рассе́кшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
рассячы́ сов., в разн. знач. рассе́чь; (рубя, разделить на части — ещё) разруби́ть;
р. бервяно́ — рассе́чь (разруби́ть) бревно́;
р. па́лец — рассе́чь па́лец;
парахо́д рассе́к хва́лі — парохо́д рассе́к во́лны
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рассячы́ і рассе́кчы, -сяку́, -сячэ́ш, -сячэ́; -сячо́м, -сечаце́, -сяку́ць; -се́к, -кла; -сячы́; -се́чаны; зак.
1. каго-што. Секучы, раздзяліць на часткі.
Р. палена.
2. што. Нанесці глыбокую рану, парэз чым-н. вострым.
Р. палец.
Р. нагу.
3. перан., што. Моцным рухам прарэзаць, раздзяліць, раз’яднаць.
Баржа рассекла водную гладзь.
Рака рассекла луг на дзве часткі.
Р. армію праціўніка.
|| незак. рассяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. рассяка́нне, -я, н. і рассячэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рассячы́ і рассе́кчы, ‑сяку, ‑сячэш, ‑сячэ; ‑сячом, ‑сечаце, ‑сякуць; пр. рассек, ‑ла; зак., каго-што.
1. Разбіць, раздзяліць на часткі, кавалкі ўдарам вострага прадмета. Рассячы калоду. Рассячы костку. □ Сякера яе глыбока сядзела ў сукаватым яловым палене, якое .. [цётка], відаць, марна старалася рассекчы папалам. Быкаў. // перан. Быстрым рухам, узмахам як бы разрэзаць, раздзяліць (паветра, ваду). — Аб чым гаворка, збяром дошак, — рассек рукою паветра дзед з шырокаю барадою. Гурскі. // перан. Рэзка прагучаўшы або засвяціўшы, парушыць цішыню, рассеяць змрок і пад.; разарваць. Раптам мірную цішыню лесу рассеклі кароткія стрэлы. Шамякін. Зарніца рассекла цемру, і ў палахліва-яркім святле Майка ўбачыла, як аднекуль, з зарыва, падаў проста на яе чалавек з распасцёртымі рукамі. Караткевіч.
2. Нанесці глыбокую рану, парэз чым‑н. вострым. — Чаму ты тупіцаю колеш? — Бо тата не дае вострае сякеры. Кажа, што я яшчэ калена рассяку сабе. Чорны.
3. Прайсці па паверхні чаго‑н., падзяліўшы на часткі. Граніца, якая рассекла Беларусь на дзве часткі пасля Рыжскага дагавору, стала на шляху [дадому] неадольнай перашкодай. Данілевіч. // Прарваўшы, раздзяліць (войска, фронт, армію праціўніка).
•••
Рассячы гордзіеў вузел — смела, рашуча вырашыць якія‑н. цяжкасці, супярэчнасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
парассяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.
Рассячы ўсё, многае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рассе́кчы сов., см. рассячы́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рассе́чаны рассечённый; разру́бленный; см. рассячы́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)