рассе́яцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -се́ецца; зак.
1. Падаючы, сеючыся, рассыпацца ў розныя бакі, папасці ў розныя месцы.
2. Размеркавацца, размясціцца на вялікай прасторы, у розных месцах.
Байцы рассеяліся па лесе.
3. перан. Прайсці, знікнуць (пра якое-н. непрыемнае пачуццё).
Мая трывога не рассеялася.
|| незак. рассе́йвацца, -аецца і рассява́цца, -а́ецца.
|| наз. рассе́йванне, -я, н. і рассява́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рассе́яцца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
рассе́емся |
| 2-я ас. |
- |
рассе́ецеся |
| 3-я ас. |
рассе́ецца |
рассе́юцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
рассе́яўся |
рассе́яліся |
| ж. |
рассе́ялася |
| н. |
рассе́ялася |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
рассе́яўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
рассе́яцца сов., в разн. знач. рассе́яться;
тума́н ~се́яўся — тума́н рассе́ялся;
стары́я сябры́ ~се́яліся па ўсёй краі́не — ста́рые друзья́ рассе́ялись по всей стране́;
кало́на во́рага ~се́ялася — коло́нна неприя́теля рассе́ялась;
непако́й ~се́яўся — трево́га рассе́ялась
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рассе́яцца, ‑сеецца; зак.
1. Сеючыся, падаючы, рассыпацца ў розныя бакі, папасці ў розныя месцы. І бур’ян парос. Як хутка ён рассяліўся, рассеяўся па ўсім двары, па ўсёй вёсцы... Сачанка. Што гэта? [Лебядзіны] пух рассеяўся па зямлі? Бядуля.
2. Стаць рассеяным (у 3 знач.). Пучок святла рассеяўся.
3. Разысціся, разбегчыся ў розныя месцы, у розныя бакі. Пасля немцы зніклі, яны рассеяліся за дрэвамі, кустамі і сценамі і адтуль стралялі. Чорны. Натоўп на вуліцы паволі рассеяўся. Брыль. // Паступова радзеючы, знікнуць, разысціся (пра туман, дым і пад.). Туман, які нядаўна ахінаў вяршаліны бяроз на тым баку вуліцы, нечакана рассеяўся. Алешка. Калі дым рассеяўся, варожай пяхоты ў ляску ўжо не відно было. Кулакоўскі. // перан. Прайсці, знікнуць (пра якое‑н. пачуццё). І не сплюшчыць мне воч, І трывога мая не рассеецца: Хіба жарты — усю ноч салаўі за аселіцай! Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рассява́цца гл. рассеяцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рассява́нне гл. рассеяцца, рассеяць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
распылі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв.. -пы́ліцца; -пы́лены; зак.
1. Рассеяцца. распырскацца, разляцецца (пра парашок. вадкасць і пад.).
2. перан. Разбіцца, рассеяцца на дробныя групы.
Сілы праціўніка распыліліся.
|| незак. распыля́цца, -я́ецца.
|| наз. распыле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рассе́йвацца несов., возвр., страд. рассе́иваться; см. рассе́яцца, рассе́йваць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
распылі́цца, ‑пылюся, ‑пылішся, ‑пыліцца; зак.
1. Ператварыцца ў пыл.
2. Ператварыўшыся ў пыл, разляцецца, рассеяцца.
3. Разбіцца, рассеяцца на дробныя групы. Сілы праціўніка распыліліся. // перан. Разм. Заняцца адначасова многімі справамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рассе́яться
1. (разойтись) рассе́яцца, разысці́ся;
тума́н рассе́ялся тума́н рассе́яўся (разышо́ўся);
2. (разбежаться) рассе́яцца, разбе́гчыся;
коло́нна неприя́теля рассе́ялась кало́на во́рага рассе́ялася (разбе́глася);
3. перен. (о сомнениях, тревоге) рассе́яцца, разве́яцца;
4. перен. (развлечься) разве́яцца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)