распусці́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
распушчу́ся |
распу́сцімся |
| 2-я ас. |
распу́сцішся |
распу́сціцеся |
| 3-я ас. |
распу́сціцца |
распу́сцяцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
распусці́ўся |
распусці́ліся |
| ж. |
распусці́лася |
| н. |
распусці́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
распусці́ся |
распусці́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
распусці́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
распусці́цца, -пушчу́ся, -пу́сцішся, -пу́сціцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раскрыцца, разгарнуцца, пакрыцца лістамі (пра пупышкі, кветкі, лісты).
Распусціліся бярозы.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Расплесціся, развіцца (пра што-н. заплеценае).
Косы распусціліся.
3. Пачаць весці сябе непрыстойна; стаць недысцыплінаваным (разм.).
Распусціліся дзеці без бацькі.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Перайсці ў вадкі стан.
Масла распусцілася на патэльні.
5. Разысціся, растварыцца ў вадзе.
У гарачай вадзе цукар хутка распусціўся.
|| незак. распуска́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. распуска́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
распусці́цца сов.
1. в разн. знач. распусти́ться;
2. (о цветах, почках) распусти́ться, раскры́ться;
3. распусти́ться; разбалова́ться, избалова́ться;
4. избалова́ться, разврати́ться;
5. распусти́ться, раствори́ться, разойти́сь;
соль ~ці́лася — соль раствори́лась (разошла́сь);
6. (о воске и т.п.) растопи́ться;
7. (о пружине) разжа́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
распусці́цца, ‑пушчуся, ‑пусцішся, ‑пусціцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раскрыцца, разгарнуцца (пра пупышкі, кветкі, лісты). На тонкіх рабенькіх бярозках абапал гасцінца вось-вось павінны распусціцца клейкія зубчастыя лісточкі. Брыль. На верхавіне сцябла парасонам сабраліся пучкі, гатовыя распусціцца ў кветкі. Маўр. // Пакрыцца лістамі, кветкамі, коцікамі (пра расліны). А Толік сам сабе дзівіўся: Чаму так хутка распусціліся тыя бярозы? Некалькі ж дзён назад пад вясновым ветрыкам трымцелі толькі пупышкі. Даніленка. // Разм. Разгарнуцца (пра што‑н. згорнутае, складзенае). Спачатку .. [пакунак] ляцеў шпарка ўніз, потым распусціўся белым парасонам, пад якім, нібы на качэлях, загойдаўся чалавек. Якімовіч.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Расплесціся, развіцца (пра што‑н. заплеценае). Каса распусцілася. // Раскідацца, ператварыцца ў ніткі (пра вязаныя рэчы). Рукавіца распусцілася. // Развязацца. Воз распусціўся. Вяроўкі распусціліся.
3. Разм. Пачаць весці сябе непрыстойна; даць волю сваім пачуццям, настроям. Бабы старыя плёткі па сялу пусцілі, што распусцілася ў горадзе Ніна, гуляць з усімі стала, а цяпер ад таго хварэе. Галавач. // Стаць распушчаныя, раздураным, недысцыплінаваным. [Супрон:] — Я хацеў сказаць, Макар Сымонавіч, што вы гэткі добры чалавек, дык трэба было, каб сын да нейкай работы прылаўчаўся. Куды ж гэта, распусціцца, разбазырыць. Ермаловіч. [Мар’я:] — Вось я скажу настаўніку, дык ён за цябе возьмецца. Распусціўся за лета, як пуга... Васілевіч.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Перайсці ў вадкі або напаўвадкі стан. Воск распусціўся. // Разысціся ў якой‑н. вадкасці. Соль распусцілася ў вадзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распуска́цца гл. распусціцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
распукну́цца сов., разг., см. распусці́цца 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
распане́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак. (разм.).
Разгультаіцца, распусціцца; стаць пераборлівым.
Ну ты ўжо зусім распанеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рассука́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -а́ецца і -су́чацца; зак.
Развіцца, распусціцца (пра скручанае).
|| незак. рассу́квацца, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
набрыня́лы, -ая, -ае.
1. Які ад вільгаці разбух, набрак, набрыняў.
2. Гатовы распусціцца (пра пупышкі на дрэвах).
Набрынялыя пупышкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
распле́сціся, 1 і 2 ас. не ўжыв., -пляце́цца; расплёўся, -пляла́ся, -ло́ся; зак.
Распусціцца (пра што-н. сплеценае).
Каса расплялася.
|| незак. расплята́цца, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)