раска́з

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. раска́з раска́зы
Р. раска́зу раска́заў
Д. раска́зу раска́зам
В. раска́з раска́зы
Т. раска́зам раска́замі
М. раска́зе раска́зах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

расказа́ць

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. раскажу́ раска́жам
2-я ас. раска́жаш раска́жаце
3-я ас. раска́жа раска́жуць
Прошлы час
м. расказа́ў расказа́лі
ж. расказа́ла
н. расказа́ла
Загадны лад
2-я ас. раскажы́ раскажы́це
Дзеепрыслоўе
прош. час расказа́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

заво́шта, прысл. (разм.).

1. пыт. За што, па якой прычыне.

З. ты пакрыўдзіў дзіця?

2. адноснае. Ужыв. ў якасці злучальнага слова ў даданых дапаўняльных сказах са знач.: па якой прычыне, чаму.

Ён расказаў, з. паспрачаўся з хлопцамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

аду́мацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак.

1. Падумаўшы, змяніць намеры, зразумеўшы іх памылковасць.

Адумаўся я і зрабіў інакш.

2. Апамятацца, сабрацца з думкамі; усвядоміць што-н.

Адумаўся хлопчык і расказаў пра ўсё, што адбылося.

|| незак. аду́мвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

начу́цца, ‑чуюся, ‑чуешся, ‑чуецца; зак.

Разм. Многа пачуць чаго‑н., даведацца аб кім‑, чым‑н. (з чутак, расказаў).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

калга́снік, ‑а, м.

Член калгаса. Пасля вячэры дзед Мікалай расказаў мне ўвесь свой доўгі жыццёвы шлях: шлях панскага батрака — селяніна-бедняка — калгасніка-ўдарніка. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нешанцава́нне, ‑я, н.

Пастаянныя няўдачы, збег неспрыяльных акалічнасцей. Ні з кім яшчэ не быў такі шчыры Пятро, як са сваімі людзьмі. Усё расказаў пра сваё нешанцаванне. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пака́яцца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

1. Прызнаць сваю віну, памылку перад кім‑н. [Пніцкі:] — [Паўлючок] напісаў падлог на .. Галіну. І цяпер сам усё як мае быць расказаў, пакаяўся. Чорны. Шаройка расказаў аб усім шчыра, успомніў і статак, прызнаў сваю віну і пакаяўся. Шамякін.

2. Усвядоміўшы сваю памылку, пашкадаваць аб зробленым. Цяпер я пакаяўся, што не падаўся на бальшак, дзе мог пад’ехаць іш падарожнай машыне. Якімовіч.

3. Прызнацца ў сваіх грахах, паспавядацца ў царкве.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узбу́йнены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад узбуйніць.

2. у знач. прым. Які стаў больш буйным. Узбуйненая гаспадарка. □ Ванжын падрабязна расказаў, як думае манціраваць кран узбуйненымі вузламі. Шыцік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыці́снуць, -ну, -неш, -не; -ні́; -нуты; зак., каго-што.

1. Націснуўшы, наблізіць да чаго-н.; прычыніць боль, націснуўшы чым-н., заціснуўшы дзе-н.

П. дзіця да грудзей.

П. палец дзвярамі.

2. перан. Стварыць суровыя, неспрыяльныя ўмовы, абмежаваць у чым-н., пазбавіць магчымасці адмаўляць што-н., адпірацца ад чаго-н. (разм.).

П. гультаёў. П. каго-н., каб той усё расказаў.

|| незак. прыціска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. прыціска́нне, -я, н. і прыці́ск, -у, м. Прыцісканне павязкі да раны. Прыціск пячаткі да дакумента. Прыціск абібокаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)