разма́х
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
разма́х |
| Р. |
разма́ху |
| Д. |
разма́ху |
| В. |
разма́х |
| Т. |
разма́хам |
| М. |
разма́ху |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
разма́х, -у, м.
1. гл. размахнуцца.
2. Велічыня хістання, вагання якога-н. цела; амплітуда.
Р. маятніка.
3. Адлегласць паміж крайнімі пунктамі чаго-н. разгорнутага, распасцёртага, разнятага.
Р. крылаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разма́х, -ху м., в разн. знач. разма́х;
уда́рыць з ~ху — уда́рить с разма́ха;
◊ шыро́кі р. — широ́кий разма́х
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разма́х в разн. знач. разма́х, -ху м.;
уда́рить с разма́ха (разма́ху) уда́рыць (вы́цяць) з разма́ху;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разма́х, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. размахваць — размахнуць і размахвацца — размахнуцца (у 1 знач.).
2. Велічыня хістання, вагання якога‑н. цела; амплітуда. Размах маятніка.
3. Адлегласць паміж крайнімі пунктамі чаго‑н. разгорнутага, распасцёртага, разнятага. Размах крылаў арла. □ Хадакі занялі пракосы на ўвесь размах рук. Пальчэўскі. // Прастора, на якой распасціраецца што‑н. Поле ляжала роўнае як кінуць вокам, шэрае і радаснае ў сваім бязмежным размаху. Адамчык.
4. перан. Шырыня, смеласць ва ўчынках, дзейнасці; адсутнасць абмежаванасці, вузкасці ў праяўленні. Размах будаўніцтва. □ Любіў Максім Багдановіч народную песню за яе меладычнасць, эпічны размах і лірычную цеплыню. Майхровіч. З кожным днём культурнае жыццё вёскі набывала ўсё большы размах. Сергіевіч.
•••
З размаху; з усяго размаху — а) размахнуўшыся, з сілаю. Грысь першы раз у сваім жыцці з размаху секануў па той рэчы, якую з такой любоўю сам рабіў. Кулакоўскі; б) з разгону, з разбегу. Вярблюд і бухнуў у раку з размаху. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
размахну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.
1. Зрабіць узмах рукой для ўдару, кідання і пад.
2. перан. Вызначыцца шырынёй, смеласцю ва ўчынках, паўнатой праяўлення якой-н. дзейнасці (разм.).
Бацька жаніў сына, ды так размахнуўся, што паўсвету заклікаў гасцей.
|| незак. разма́хвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. разма́х, -у, м. Шырокі р. Р. будаўніцтва.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
размах, разгон, разбег, разбежнасць; узлёт, імпэт (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
машта́бнасць, -і, ж.
Вялікі размах, глыбіня ахопу чаго-н.
М. падзей.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разгарне́нне, -я, н.
1. гл. разгарнуцца.
2. Свабода дзеянняў, размах.
Ніякага разгарнення чалавеку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прако́с, -а, мн. -ы, -аў, м.
Пракошаная паласа шырынёй на размах касы, а таксама града скошанай травы.
Шырокі п.
|| прым. прако́сны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)