развяза́ць, -вяжу́, -вя́жаш, -вя́жа; -вяжы́; -вя́заны; зак.

1. каго-што. Раз’яднаць канцы чаго-н. звязанага, вызваліць ад розных завязак.

Р. вузел.

Р. хустку.

Р. мяшок.

2. перан., што. Даць чаму-н. развіцца, разгарнуцца, праявіцца ў поўнай меры.

Р. ініцыятыву мас.

◊

Развязаць рукі каму — даць свабоду дзеянняў, вызваліць ад якіх-н. абавязацельстваў.

Развязаць язык каму — прымусіць разгаварыцца.

|| незак. развя́зваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. развя́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж. (да 1 знач.) і развя́званне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

развяза́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. развяжу́ развя́жам
2-я ас. развя́жаш развя́жаце
3-я ас. развя́жа развя́жуць
Прошлы час
м. развяза́ў развяза́лі
ж. развяза́ла
н. развяза́ла
Загадны лад
2-я ас. развяжы́ развяжы́це
Дзеепрыслоўе
прош. час развяза́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

развяза́ць сов., в разн. знач. развяза́ть;

р. канцы́ вяро́ўкі — развяза́ть концы́ верёвки;

р. павя́зку — развяза́ть повя́зку;

◊ р. вайну́ — развяза́ть войну́;

р. ру́кі — развяза́ть ру́ки;

р. язы́к — развяза́ть язы́к;

хоць пуп развяжы́ — до отва́ла

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

развяза́ць, ‑вяжу, ‑вяжаш, ‑вяжа; зак., каго-што.

1. Распусціць, расслабіць канцы чаго‑н. звязанага. Развязаць хустку. □ [Стафанковіч] паклаў клунак на другі стол, які стаяў пасярод пакоя. Развязаў рагі прасцірадла, пачаў выцягваць з яго крысо сапраўды добрага футра. Чорны. // Вызваліць ад завязку ўпакоўкі што‑н. завязанае, звязанае. Развязаць мех з бульбай. □ [Яцук] развязаў свой рукзак, вывалак кілаграмовы кавалак сала. Лупсякоў. // Зняць тое, чым былі звязаны хто‑, што‑н., вызваліць ад вяровак і пад. — Мы развязалі арыштаваных, нам трэба было адразу ж рушыць адсюль. Чорны. [Тата] развязаў казлу ножкі і пусціў яго на падлогу. Брыль. Вартавы развязаў палоннаму вочы. Шамякін.

2. перан. Разм. Рашыць, вырашыць што‑н. заблытанае. — Зараз! — адмахнуўся Казік і зноў схіліўся над задачай, якую ніяк не мог развязаць да канца. Шыловіч. — О-о! — жартліва ўсклікнуў Яўген, Рыгоравіч. — Справа тут складаная, прычын сямейная, мне не пад сілу развязаць яе. Хадкевіч.

3. перан. Даць чаму‑н. развіцца, разгарнуцца, праявіцца ў поўнай меры. Развязаць ініцыятыву мас.

4. Разгрузіць ад скаплення транспарту (дарогу), збудаваўшы развязку (у 3 знач.).

•••

Развязаць вайну — пачаць вайну.

Развязаць вочы каму — прасвятліць каго‑н. палітычна, духоўна і пад.

Развязаць рукі каму — даць свабоду дзеянняў, вызваліць ад залежнасці, абмежавання ў чым‑н.

Развязаць язык каму — а) прымусіць разгаварыцца, расказаць сакрэт, тайну. — Каб развязаць табе язык, я дам табе паспытаць вось гэтага, — сказаў афіцэр. Ён узяў ад салдат шомпалы і, скруціўшы іх дротам па тры разам, загадаў старому класціся на снег. Галавач; б) разгаварыцца, пачаць шмат гаварыць (пасля маўчання). Віно развязала язык і Віктару. Асіпенка.

Хоць пуп развяжы — колькі хочаш, уволю (есці).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

развяза́ть сов., прям., перен. развяза́ць, мног. паразвя́зваць;

◊

развяза́ть войну́ развяза́ць вайну́;

развяза́ть ру́ки (кому) развяза́ць ру́кі (каму);

развяза́ть язы́к развяза́ць язы́к;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паразвя́зваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго-што.

Развязаць усё, многае або ўсіх, многіх.

П. вузлы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рассупо́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены; зак., каго-што.

Развязаць супоню на хамуце.

|| незак. рассупо́ньваць, -аю, -аеш. -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адсупо́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены; зак., каго-што.

Развязаць супоню, распрагаючы каня; рассупоніць.

|| незак. адсупо́ньваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

развя́заны в разн. знач. развя́занный; см. развяза́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

развя́зваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да развязаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)