разапрэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прэючы, размякнуць, разбухнуць.
Каша разапрэла.
2. Моцна спацець, распарыцца (разм.).
Р. пасля лазні.
|| незак. разаправа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разапрэ́ць
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
разапрэ́ю |
разапрэ́ем |
| 2-я ас. |
разапрэ́еш |
разапрэ́еце |
| 3-я ас. |
разапрэ́е |
разапрэ́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
разапрэ́ў |
разапрэ́лі |
| ж. |
разапрэ́ла |
| н. |
разапрэ́ла |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
разапрэ́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
разапрэ́ць сов., в разн. знач. разопре́ть;
ка́ша ~рэ́ла — ка́ша разопре́ла;
р. на со́нцы — разопре́ть на со́лнце
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разапрэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.) Размякнуць, разбухнуць ад цяпла і вільгаці. Зерне разапрэла. □ [Барысаў] глядзеў з-пад рукі на лысыя курганы, на Сарочы лес. — Зямля разапрэла, дыміцца... Любата!.. Няхай.
2. Разм. Моцна спацець, распарыцца. Усе так разапрэлі, што пот цурком ліўся па тварах. Бядуля. [Люба] разапрэла ад пары з вядра, жмурыць вочы ад дыму. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разаправа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да разапрэць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разопре́ть сов., в разн. знач. разапрэ́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разаправа́ць несов., в разн. знач. разопрева́ть; см. разапрэ́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разапрэ́лы в разн. знач. разопре́вший, разопре́лый; см. разапрэ́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Разаўрэ́ць (разовре́ць) ’разапрэць, моцна ўспацець’, разовре́лый ’моцна ўспацелы, разапрэлы’ (Нас.). Да урэць (гл.), врець [врѣць] ’аблівацца потам’, ’вянуць’ (Нас.), врэць ’кіпець’ (КЭС), рус. дыял. вреть ’моцна пацець’, укр. врі́ти ’кіпець’, польск. wrzeć, чэш. vřiti, славац. vrieť, славен. vréti, серб.-харв. вре̏ти, балг. вря, ст.-рус. вьрѣти ’кіпець’, ст.-слав. вьрѣти. Да прасл. *vrěti, звязанага з *vīrъ (> вір 1, гл.), *variti (> бел. вары́ць). Роднасныя да літ. vérdu, vìrti ’кіпець, бурліць’, versmẽ крыніца’, лат. vir̂t, vęr̂du, virags ’вір’ (Фасмер, 1, 362). Да і.-е. *u̯er‑/*u̯or‑, *u̯ṛ‑ ’гарэць’, ’паліць’ (ЕСУМ, 1, 433; Махэк₂, 702–703; БЕР 1, 193; Скок, 3, 622–624).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)