пять пяць, род. пяці́;

◊

знать как свои́ пять па́льцев ве́даць як свае́ пяць па́льцаў.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Тузінак, ст.-бел. тузинокъ, тузынокъ ‘гатунак сукна’: сукна тузинку локти пять (1680 г., ГСБМ), параўн. смал. тузинок ‘сукно дрэннай якасці’ (Бел.-рус. ізал.). З польск. tuzinek, tuzynek ‘сукно сярэдняга гатунку’, вытворнага ад tuzin (Брукнер, 585), гл. тузін. Сюды ж ст.-бел. тузинковый: сукна тузинкового локтей пять (ГСБМ) з польск. tuzinkowy ‘зроблены з тузінку’, ‘звычайны, просты, абы-які, дрэнны’, апошняе значэнне, відаць, з-за масавай вытворчасці ці продажу вялікімі партыямі (тузінамі).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пя́тью нареч. (об умножении) пяць у…;

пя́тью пять пяць у пяць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

впя́теро нареч. (в пять раз) у пяць разо́ў; (в пять частей) у пяць сто́лак;

увели́чить впя́теро павялі́чыць у пяць разо́ў;

сложи́ть, согну́ть впя́теро скла́сці, сагну́ць у пяць сто́лак;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

наме́раць сов. наме́рить;

н. пяць ме́траў матэ́рыі — наме́рить пять ме́тров мате́рии

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пяць I числит. пять;

пяць у пяць — пя́тью пять;

у пяць разо́ў — в пять раз, впя́теро;

◊ ні ў пяць ні ў дзе́сяць — ни туда́ ни сюда́; ни так ни э́так;

ве́даць як свае́ пяць па́льцаў — знать как свои́ пять па́льцев

пяць II несов., разг. (создавать напряжение) жать;

пінжа́к пне ў пляча́х — пиджа́к жмёт в плеча́х

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

праджга́ць сов., разг. (быстро пройти) прошага́ть;

~га́ў пяць кіламе́траў — прошага́л пять киломе́тров

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

умно́жить сов., в разн. знач. памно́жыць;

умно́жить пять на два мат. памно́жыць пяць на два;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

аджа́рыць сов., прост. отжа́рить;

а. по́льку — отжа́рить по́льку;

~рыў пяць кіламе́траў — отжа́рил пять киломе́тров

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ По́нцы ’рамка ў калодачным вулеі’ (гродз., Сл. ПЗБ). З рус. по́ні}ьк попка ’перакідная сетка на птушак: сіло ў выглядзе сеткі, нацягнутай на абруч’, пояса ’рэшата’. Паводле Даля (3, 750), папцы ад панамцы, пять, брать. Паводле Фасмера (3, 326), звязана са ст.-слав. пьнѫ, пати ’нацягваць’, опонл ’завеса’, што больш імаверна. Рамка ў вулеі мае выгляд сеткі — відаць, перанос паводле падабенства.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)