парфі́ра, -ы, мн. -ы, -фі́р, ж.

Пурпуровая мантыя манарха.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ясно́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Травяністая расліна сямейства губакветных. Яснотка пурпуровая. Яснотка плямістая.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

парфі́ра, ‑ы, ж.

1. Уст. Доўгая пурпуровая мантыя — сімвал улады манарха; параднае цырыманіяльнае ўбранне манарха.

2. Род марскіх водарасцей чырвонага колеру.

[Грэч. porphýra.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пурпуро́вы

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. пурпуро́вы пурпуро́вая пурпуро́вае пурпуро́выя
Р. пурпуро́вага пурпуро́вай
пурпуро́вае		 пурпуро́вага пурпуро́вых
Д. пурпуро́ваму пурпуро́вай пурпуро́ваму пурпуро́вым
В. пурпуро́вы (неадуш.)
пурпуро́вага (адуш.)		 пурпуро́вую пурпуро́вае пурпуро́выя (неадуш.)
пурпуро́вых (адуш.)
Т. пурпуро́вым пурпуро́вай
пурпуро́ваю		 пурпуро́вым пурпуро́вымі
М. пурпуро́вым пурпуро́вай пурпуро́вым пурпуро́вых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

бру́дна-пурпуро́вы

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. бру́дна-пурпуро́вы бру́дна-пурпуро́вая бру́дна-пурпуро́вае бру́дна-пурпуро́выя
Р. бру́дна-пурпуро́вага бру́дна-пурпуро́вай
бру́дна-пурпуро́вае		 бру́дна-пурпуро́вага бру́дна-пурпуро́вых
Д. бру́дна-пурпуро́ваму бру́дна-пурпуро́вай бру́дна-пурпуро́ваму бру́дна-пурпуро́вым
В. бру́дна-пурпуро́вы (неадуш.)
бру́дна-пурпуро́вага (адуш.)		 бру́дна-пурпуро́вую бру́дна-пурпуро́вае бру́дна-пурпуро́выя (неадуш.)
бру́дна-пурпуро́вых (адуш.)
Т. бру́дна-пурпуро́вым бру́дна-пурпуро́вай
бру́дна-пурпуро́ваю		 бру́дна-пурпуро́вым бру́дна-пурпуро́вымі
М. бру́дна-пурпуро́вым бру́дна-пурпуро́вай бру́дна-пурпуро́вым бру́дна-пурпуро́вых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

чо́рна-пурпуро́вы

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. чо́рна-пурпуро́вы чо́рна-пурпуро́вая чо́рна-пурпуро́вае чо́рна-пурпуро́выя
Р. чо́рна-пурпуро́вага чо́рна-пурпуро́вай
чо́рна-пурпуро́вае		 чо́рна-пурпуро́вага чо́рна-пурпуро́вых
Д. чо́рна-пурпуро́ваму чо́рна-пурпуро́вай чо́рна-пурпуро́ваму чо́рна-пурпуро́вым
В. чо́рна-пурпуро́вы (неадуш.)
чо́рна-пурпуро́вага (адуш.)		 чо́рна-пурпуро́вую чо́рна-пурпуро́вае чо́рна-пурпуро́выя (неадуш.)
чо́рна-пурпуро́вых (адуш.)
Т. чо́рна-пурпуро́вым чо́рна-пурпуро́вай
чо́рна-пурпуро́ваю		 чо́рна-пурпуро́вым чо́рна-пурпуро́вымі
М. чо́рна-пурпуро́вым чо́рна-пурпуро́вай чо́рна-пурпуро́вым чо́рна-пурпуро́вых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

чырво́на-пурпуро́вы

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. чырво́на-пурпуро́вы чырво́на-пурпуро́вая чырво́на-пурпуро́вае чырво́на-пурпуро́выя
Р. чырво́на-пурпуро́вага чырво́на-пурпуро́вай
чырво́на-пурпуро́вае		 чырво́на-пурпуро́вага чырво́на-пурпуро́вых
Д. чырво́на-пурпуро́ваму чырво́на-пурпуро́вай чырво́на-пурпуро́ваму чырво́на-пурпуро́вым
В. чырво́на-пурпуро́вы (неадуш.)
чырво́на-пурпуро́вага (адуш.)		 чырво́на-пурпуро́вую чырво́на-пурпуро́вае чырво́на-пурпуро́выя (неадуш.)
чырво́на-пурпуро́вых (адуш.)
Т. чырво́на-пурпуро́вым чырво́на-пурпуро́вай
чырво́на-пурпуро́ваю		 чырво́на-пурпуро́вым чырво́на-пурпуро́вымі
М. чырво́на-пурпуро́вым чырво́на-пурпуро́вай чырво́на-пурпуро́вым чырво́на-пурпуро́вых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

◎ Паўдзённік ’дэкаратыўная расліна іпамея пурпуровая,. Ipomoea purpurea (L.) Roth.’ (Янк. 2), ’насякомае, якое ў гарачы поўдзень гудзе ў вышыні, як пчала’ (Янк. 3.), паўдзё‑ нышак ’пярэсна еўрапейская, Trollius europeas L.’ (паўн.-усх., Кіс.). Да паўдзён ’поўдзень’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Парфі́ра ’доўгая пурпуровая мантыя — сімвал улады манарха; параднае цырыманіяльнае ўбранне манарха’ (ТСБМ). Рус. порфи́ра ’тс’, рус.-ц.-слав., ст.-слав. поръфира, поръфѷра, рус.-ц.-слав. таксама пърфира, пърфура. З грэч. πορφἴρα ’тс’ (Праабражэнскі, 2, 111; Фасмер, 3, 336). У бел., відаць, кніжнае запазычанне з рус.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Павалока 1 ’лёгкая дымка, якая зацягвае, пакрывае што-н.; пялёнка на вачах; памутненне’ (ТСБМ, Нас.), па́валака ’пялёнка (на вадзе)’ (Нас., Касп.), ’пакрывала, прасціна’, ’валакно ад льна або пянькі’ (Нас.). Рус. павало́ка ’каштоўная заморская баваўняная або шаўковая тканіна, пакрывала, накідка’, дыял. поволо́ка ’верх, покрыўка кажуха’, укр. поволо́ка ’рамні, шнуркі на абутку; след ад валачэння нечага’, ст.-рус. паволока ’від каштоўнай тканіны’, серб.-ц.-слав. павлака, польск. powłoka ’накрыўка’, чэш. pavlaka ’каштоўная пурпуровая тканіна’, серб.-харв. па̏влака, по̏влака ’смятанка, пенкі’. Ад валачы́ (гл.). Прэфіксы po‑ і pa‑ (з падаўжэннем) (гл. Фасмер, 3, 182; Махэк, 439).

Павало́ка 2 ’прымак’ (Мат. Гом.). Да валачыць, валачыцца, параўн. і валачуга (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)