прыча́сце

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз.
Н. прыча́сце
Р. прыча́сця
Д. прыча́сцю
В. прыча́сце
Т. прыча́сцем
М. прыча́сці

Крыніцы: nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

прыча́сце, ‑я, н.

1. Абрад прычашчэння. Прыняць прычасце. □ [Домна:] — Я ўжо два гады на споведзь і на прычасце не хадзіла. Лобан.

2. Віно з кавалачкамі просвіры, якое ўжываецца для прычашчэння. [Дзед] пастаяў у царкве, памаліўся, каўтануў лыжачку салодкага прычасця. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыча́сце, -я, н. і прыча́сць, -і, ж.

1. У вернікаў: віно з кавалачкамі просвіры ў чашы, якое ўжываецца ў царкве для прычашчэння.

2. Тое, што і прычашчэнне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Прыча́сце, прыча́сць ’абрад прычашчэння; віно з кавалачкамі просвіры, якое ўжываецца для прычашчэння’ (ТСБМ, Мік., Нас., Ласт., Др.-Падб.), параўн. таксама ў прыча́стку ’ўпрыкуску’ (ТС), ст.-бел. причастие, причастье (XVI ст.), рус. прича́стие, укр. прича́стя, балг. причастие, серб.-харв. при́чест ’прычасце’, макед. причест, ст.-слав. причѧстиѥ. Паводле Крукоўскага (Уплыў, 74), з рус. причастие, аднак можа быць працягам ў старабеларускай мове царкоўнаславянскага слова, дзе, на думку аўтараў БЕР (5, 744), з’яўляецца аддзеяслоўным дэрыватам ад причастити, якое калькуе с.-грэч. κοτνώνω = лац. communicare ’аб’ядноўваць’. Гл. таксама ЕСУМ, 4, 583 (украінскае слова лічыцца непасрэдным запазычаннем са стараславянскай).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прычасці́цца, -чашчу́ся, -часці́шся, -часці́цца; -часці́мся, -часціце́ся, -часця́цца; зак.

У вернікаў: прыняць прычасце (у 1 знач.).

|| незак. прычашча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыча́сць, ‑і, ж.

Тое, што і прычасце.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

літургі́я, -і, ж.

Хрысціянскае набажэнства, у час якога робяць прычасце; імша, абедня.

|| прым. літургі́чны, -ая, -ае і літургі́йны, -ая, -ае.

Літургічныя спевы.

Літургійны год.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

літургі́я, ‑і, ж.

Хрысціянскае царкоўнае набажэнства, у час якога робяць прычасце; абедня.

[Грэч. liturgia.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прычасці́цца, ‑чашчуся, ‑часцішся, ‑часціцца; зак.

Удзельнічаючы ў абрадзе прычашчэння, прыняць прычасце (у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дарано́сіца, ‑ы, ж.

Спец. Пасудзіна, у якой свяшчэннаслужыцель носіць прычасце для прычашчэння па-за царквой.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)