пры́цемак
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
пры́цемак |
пры́цемкі |
| Р. |
пры́цемку |
пры́цемкаў |
| Д. |
пры́цемку |
пры́цемкам |
| В. |
пры́цемак |
пры́цемкі |
| Т. |
пры́цемкам |
пры́цемкамі |
| М. |
пры́цемку |
пры́цемках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пры́цемак, -мку, м.
Паўзмрок, паўцемра пасля заходу сонца ці перад яго ўсходам або ў дрэнна асветленым памяшканні, месцы.
Набліжаўся п.
У гэтым пакоі заўсёды п.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пры́цемак, -мку м.
1. (слабое освещение) полумра́к, полутьма́ ж.; су́мрак;
у гэ́тым пако́і заўсёды п. — в э́той ко́мнате всегда́ полумра́к;
2. су́мерки ед. нет;
набліжа́ўся п. — надвига́лись су́мерки;
◊ на ~мку — в су́мерки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пры́цемак, ‑мку, м.
Паўзмрок, паўцемра адразу пасля захаду сонца або перад усходам сонца. У ранішнім прыцемку .. [дарога] нагадвала рэчышча, а купкі чорных дрэў здаваліся падобнымі на скалы. Мележ. Улетку на вёсцы спаць кладуцца з прыцемкам. Сачанка. // Паўзмрок, паўцемра ў дрэнна асветленым памяшканні, месцы. — Не спяшайся запальваць агню. Пасядзім лепш у прыцемку. Нашто ж, каб вокны свяціліся. Машара. А ў прыцемку варот, густой імглой прыкрыты, Як здань мінулага, стаіць стары гандляр. Панчанка. Гадзіннік здаўся.. [Валі] прыгажэйшым, як у магазіне, бо там прыцемак кідаў цень на яго беленькі цыферблат. Пестрак.
•••
На прыцемку — адразу пасля захаду сонца або перад усходам сонца. Толькі на прыцемку.. [Насця] пачне гатаваць страву. Жычка. У панядзелак Янка ўстаў на прыцемку. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змрок, -у, м.
1. Адсутнасць святла, цемра.
З. атуліў прасторы.
2. Няпоўная цемната, прыцемак, пры якім яшчэ можна распазнаваць прадметы.
Вячэрні з.
3. Прыцемак паміж захадам сонца і наступленнем ночы, а таксама перадсвітальны прыцемак.
Перадранішні з.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
за́цемак, -мку м., разг., см. пры́цемак
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
полутьма́ ж. пры́цемак, -мку м., паўце́мра, -ры ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
змрок, ‑у, м.
1. Адсутнасць святла; цемра. Зусім цёмна. Змрок атуліў .. прасторы. Каваль. Непраглядны змрок і сыры туман спляліся густа-густа і як бы глынулі гэтую закінутую між балот і лесу невялічкую вёску. Колас.
2. Няпоўная цемната, прыцемак, пры якім можна яшчэ распазнаваць прадметы. У хаце гусцеў змрок, але .. [Пятро] бачыў .. любыя вочы [Сашы], цяпер яны глядзелі ласкава і закахана. Шамякін. // Прыцемак у слаба асветленым месцы, памяшканні.
3. Прыцемак паміж заходам сонца і наступленнем ночы, а таксама перадсвітальны прыцемак. У густым вячэрнім змроку патанула вёска. Анісаў. Станцыя хавалася ў п[е]радранішнім змроку. Лынькоў.
4. перан. Пра атмасферу насілля, беспрасветнасці, безнадзейнасці. У тваім жыцці [рабочага] ранейшым Змрок стаяў кругом. Журба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Суці́нкі ’змрок, прыцемак’ (Нар. Гом.). Гл. сутон.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пры́цемкі, ‑аў і ‑мак; адз. няма.
1. Тое, што і прыцемак. За акном, у лёгкіх прыцемках, ляжала заснежаная зямля. Ракітны. Свякруха.. доўга ў прыцемках каля ложка шукае чаравікі, запальвае лямпу і, нарэшце, тупае ў сенцы. Мележ.
2. Пара сутак, калі стаіць паўзмрок, паўцемра. Злучэнне пратрымалася да прыцемак... М. Ткачоў. Яшчэ былі прыцемкі — дзень толькі-толькі пачынаўся. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)