прытуля́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
прытуля́юся |
прытуля́емся |
| 2-я ас. |
прытуля́ешся |
прытуля́ецеся |
| 3-я ас. |
прытуля́ецца |
прытуля́юцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
прытуля́ўся |
прытуля́ліся |
| ж. |
прытуля́лася |
| н. |
прытуля́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
прытуля́йся |
прытуля́йцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
прытуля́ючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прытуля́цца несов., см. прыту́львацца
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прытуля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца.
Незак. да прытуліцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прытулі́цца, -улю́ся, -у́лішся, -у́ліцца; зак.
1. да каго-чаго. Шчыльна прыціснуцца, прыхіліцца.
П. да маці.
П. да сцяны.
2. Знайсці прытулак (у 1 знач.).
П. ў родных.
Каля лесу прытулілася хатка (перан.).
|| незак. прыту́львацца, -аюся, -аешся, -аецца і прытуля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
приклоня́ться возвр., страд. прыхіля́цца, прыхіна́цца; прыгіна́цца; прытуля́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прытулі́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
прытулю́ся |
прыту́лімся |
| 2-я ас. |
прыту́лішся |
прыту́ліцеся |
| 3-я ас. |
прыту́ліцца |
прыту́ляцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
прытулі́ўся |
прытулі́ліся |
| ж. |
прытулі́лася |
| н. |
прытулі́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
прытулі́ся |
прытулі́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
прытулі́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Прыпо́рыска (прыпо́рыско) ’прыстанішча, прытулак’ (гродз., Жыв. сл.). З польск. przyporzysko ’тс’, ад przyprzeć, przypierać ’цесна прылягаць; прытуляцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыту́ліца ’жаўтазель фарбавальны, Genista tinctoria L.’ (Ласт., Кіс.). Магчыма, адаптаванае польск. przytulia ’павіліца, Galium aparine’, якое ад przytulić się па ўласцівасці расліны прыхіляцца, чапляцца, прытуляцца да чаго-небудзь (Махэк, Jména, 219). На жаўтазель назва была перанесена з-за той жа ўласцівасці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пры́нік (прі́нік) ’драўляны выступ каля печы замест ляжанкі’ (Мат. Маг.). Бяссуфікснае ўтварэнне ад прыні́кнуць ’прыціснуцца’ з пераносам націску на прэфікс і звужэннем семантыкі. Параўн. аналагічнае рус. пск. прини́ка ’прытулак, прыстанак’, а таксама семантыку дзеясловаў: гом. приника́ть ’межаваць, прылягаць’, укр. приника́ти, прини́кнуты ’шчыльна прытуляцца да каго-, чаго-небудзь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Льнуць ’прытуляцца’ (Бяльк.). Арэал пашырэння лексемы (уключаючы і ільнуць) прылягае да рус. моўнай тэрыторыі. Этымалогію гл. пад ільнуць, аднак трэба дадаць, што Махэк₂ (337–338) адмаўляе сувязь гэтага старажытнага слова з лексемай ляпі́ць, прыводзячы ў якасці і.-е. паралелей ст.-інд. lināti, láyatē, līyatē, līyati ’прылягае, прыціскаецца, прытуляецца да чаго-небудзь’ < *lei‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)