прырасці́, 1 і 2 ас. не ўжыв., -це́; -ро́с, -расла́, -ло́; зак.
1. да чаго. Зрастаючыся, утварыць адно цэлае з чым-н.
Прышчэп прырос.
П. дамесца (перан.: зрабіцца нерухомым).
2. Павялічыцца ў колькасці, памерах (разм.).
|| незак. прыраста́ць, -а́е.
|| наз. прырашчэ́нне, -я, н. і прыро́ст, -у, М -сце, м. (да 2 знач.).
Прырашчэнне працэнтаў.
Прырост пагалоўя жывёлы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прырасці́
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
прырасту́ |
прырасцё́м |
| 2-я ас. |
прырасце́ш |
прырасцяце́ |
| 3-я ас. |
прырасце́ |
прырасту́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
прыро́с |
прыраслі́ |
| ж. |
прырасла́ |
| н. |
прырасло́ |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
прыро́сшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
прырасці́ сов.
1. прирасти́; приживи́ться;
ску́ра ~сла́ — ко́жа приросла́ (приживи́лась);
2. перен. прирасти́;
п. да ме́сца — прирасти́ к ме́сту;
3. прирасти́; увели́читься;
ста́так за год прыро́с — ста́до за год приросло́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прырасці́ ‑расту, ‑расцеш, ‑расце; ‑расцём, ‑расцяце; пр. прырос, ‑расла, ‑ло; зак.
1. Зросшыся з чым‑н., утварыць адно цэлае; прыжыцца. Прышчэп прырос. □ Пяць груш і яблынь пасадзілі Мы ў гонар дружбы і любві. І пастаялі ў задуменні, І пажадалі без прамоў, Каб прырасло мацней карэнне, Як наша прырасла любоў. Панчанка. // перан. Моцна прывыкнуць, прывязацца да чаго‑н. — Прырасла ты, Наташа, да свайго гэтага агарода моцна, а парваць з ім усё ж давядзецца. Асіпенка. [Ксавэру Блецьку] ужо цяжка было на старасці год выбівацца з той каляіны, да якой прырос за доўгія гады. Чорны.
2. перан. Шчыльна прыстаць да чаго‑н., застацца на месцы, стаць нерухомым. Ульяна ўстала з ложка, падышла да стала, дзе, расставіўшы ногі ў чорных валёнках-бурках, прырос да падлогі дзед Тодар. Пташнікаў. Той бедны дзяцел да сука прырос, аж па спіне прайшоў мароз. Дубоўка.
3. Разм. Павялічыцца ў колькасці, у памерах. Толькі за сем месяцаў з ліменскіх лясоў вывезена шаснаццаць тысяч кубаметраў драўніны, у паўтара раза больш, чым за год прырасце. Карамазаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыраста́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да прырасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыжыві́цца, ‑жывіцца; зак.
Прырасці, зрасціся з чым‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прирасти́ сов., прям., перен. прырасці́, мног. папрыраста́ць;
ко́жа приросла́ ску́ра прырасла́;
прирасти́ к ме́сту прырасці́ да ме́сца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыжыві́ць, -ыўлю́, -ы́віш, -ы́віць; -ы́ўлены; зак., што.
Далучыўшы, даць прырасці, зрасціся.
П. перасаджаны орган.
П. галінку.
|| незак. прыжыўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. прыжыўле́нне, -я, н.
П. тканак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыраста́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле дзеясл. прырастаць — прырасці (у 1, 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)