прыда́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
прыда́мся |
прыдадзі́мся |
| 2-я ас. |
прыдасі́ся |
прыдасце́ся |
| 3-я ас. |
прыда́сца |
прыдаду́цца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
прыда́ўся |
прыдалі́ся |
| ж. |
прыдала́ся |
| н. |
прыдало́ся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
прыда́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прыда́цца¹, -да́мся, -дасіся, -да́сца; -дадзімся, -дасце́ся, -даду́цца; -да́ўся, -дала́ся, -ло́ся; зак.
1. Аказацца патрэбным; падысці.
Набытыя веды прыдаліся ў гэтай справе.
2. Выдацца, здарыцца.
Прыдаўся пагодлівы дзень.
|| незак. прыдава́цца, -даю́ся, -дае́шся, -дае́цца; -даёмся, -даяце́ся, -даю́цца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыда́цца², 1 і 2 ас. не ўжыв., -да́сца; -да́ўся, -дала́ся, -ло́ся; зак.
1. Дадацца, далучыцца да каго-, чаго-н.; перадацца.
Яму прыдалося (безас.) упартасці.
Меркавалі, што хвароба прыдалася дзіцяці ад паганага вока.
2. Здацца, уявіцца.
Мне спачатку прыдалося (безас.), што ён намнога старэйшы.
|| незак. прыдава́цца, -дае́цца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыда́цца I сов.
1. пригоди́ться; подойти́;
2. случи́ться, вы́даться
прыда́цца II сов. приба́виться;
да гры́пу ~дало́ся запале́нне лёгкіх — к гри́ппу приба́вилось воспале́ние лёгких;
~дало́ся но́вых сіл — приба́вилось но́вых сил
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыда́цца 1, ‑дамся, ‑дасіся, ‑дасца; ‑дадзімся, ‑дасцеся, ‑дадуцца; пр. прыдаўся, ‑далася, ‑далося; зак.
1. Аказацца патрэбным, спатрэбіцца; падысці. [Арлоўскі] добра разумеў, што яго ваенныя веды і вопыт вельмі прыдаліся б там, у Іспаніі, у барацьбе супроць фашызму. Паслядовіч. [Мілючок:] — У добрай гаспадарцы ўсё прыдасца. Брыль. — Дзякую за [з]ычлівае слова, — пачціва адказаў Лабановіч, — не ведаю толькі, як прыдамся да працы. Колас.
2. Выдацца, здарыцца. Сена, як на тое, прыдалося мурожнае, з дзяцелінай і хвошчыкам. Сачанка. Я дабра не спадзяваўся, Я там праўды не чакаў... Нешчаслівы дзень прыдаўся: У той дзень волю пахаваў. Колас.
прыда́цца 2, ‑дасца; пр. прыдаўся, ‑далася, ‑далося; зак.
1. Дадацца, далучыцца да каго‑, чаго‑н.; перадацца. Змалку Макар быў упарты, а душой як чыстае дзіця — кожны пакрыўдзіць. Цяпер ўпартасці прыдалося. Асіпенка. — Ад тужлівага вока гора малому прыдасца. Савіцкі.
2. Здацца, уявіцца. Як Ганне Сымонаўне прыдалося, яны — старэйшы з маладзейшым — і размаўлялі, а ўсе іншыя проста слухалі. Дубоўка. Я знячэўку падхапіўся нават: Можа, гэта проста прыдалося? Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыдава́цца 1, ‑даюся, ‑даешся, ‑даецца.
Незак. да прыдацца 1.
прыдава́цца 2, ‑даецца; незак.
1. Незак. да прыдацца 2.
2. Зал. да прыдаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сгоди́ться сов.
1. прост. (оказаться полезным, пригодным) спатрэ́біцца, прыда́цца;
2. (подойти) обл. падысці́;
пла́тье сгоди́лось мла́дшей де́вочке суке́нка падышла́ мало́дшай дзяўчы́нцы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Прыгадзі́ць, прыгодзі́ць ’даць, паспрыяць’ (ТС), прігадзі́цца ’спатрэбіцца; прыдацца’ (Бяльк.), прыгадзі́ць (безасаб. прыгадзі́ла) ’нечакана прыйсці’: коли цебе тут пригодзило? (Нас.). Працягвае ст.-бел. пригодити ’дапамагчы’, пригодитися ’спатрэбіцца; адбыцца, здарыцца’ (Ст.-бел. лексікон), пригожатися ’здарацца; трапляцца, прыходзіцца’ (Статут 1529), якое, у сваю чаргу, з прасл. *prigoditi (sę) < *goditi (sę) (Бабік, Зб. памяці Слаўскага, 65; ЭССЯ, 6, 188–190); параўн. ст.-рус. пригодити ’дапамагчы’, пригодитися ’спатрэбіцца, быць прыдатным; аказацца, быць; адбыцца, здарыцца’, серб.-харв. пригодити (се), пригађати (се) ’здагадвацца’, балг. дыял. прыга́дам ’дагаджаць, рабіць прыемнасць’, прига́ждам ’тс’, чэш. přihoditi ’дадаць, прыбавіць’, славац. prihodiť ’тс’, рус. дыял. пригоди́ть ’даць магчымасць зрабіць, садзейнічаць, спрыяць’, пск., смал. пригоди́ться, пригожа́ться ’спатрэбіцца’, ’удацца, выпасці; выдацца’, укр. пригоди́ти ’дагадзіць’, пригоди́тися ’здарыцца, адбыцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спатрэбіцца, згадзіцца, прыгадзіцца, прыдацца, здацца; прыспічыць (разм.); знадобіцца (абл.); пайсці (перан.) □ пайсці на карысць
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)