пру́скі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. пру́скі пру́ская пру́скае пру́скія
Р. пру́скага пру́скай
пру́скае		 пру́скага пру́скіх
Д. пру́скаму пру́скай пру́скаму пру́скім
В. пру́скі (неадуш.)
пру́скага (адуш.)		 пру́скую пру́скае пру́скія (неадуш.)
пру́скіх (адуш.)
Т. пру́скім пру́скай
пру́скаю		 пру́скім пру́скімі
М. пру́скім пру́скай пру́скім пру́скіх

Крыніцы: piskunou2012, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

прусакі́, -о́ў, адз. -са́к, -а́, м.

Ураджэнцы або жыхары Прусіі, былой нямецкай правінцыі.

|| ж. пруса́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак (разм.).

|| прым. пру́скі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

фра́нка-пру́скі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. фра́нка-пру́скі фра́нка-пру́ская фра́нка-пру́скае фра́нка-пру́скія
Р. фра́нка-пру́скага фра́нка-пру́скай
фра́нка-пру́скае		 фра́нка-пру́скага фра́нка-пру́скіх
Д. фра́нка-пру́скаму фра́нка-пру́скай фра́нка-пру́скаму фра́нка-пру́скім
В. фра́нка-пру́скі (неадуш.)
фра́нка-пру́скага (адуш.)		 фра́нка-пру́скую фра́нка-пру́скае фра́нка-пру́скія (неадуш.)
фра́нка-пру́скіх (адуш.)
Т. фра́нка-пру́скім фра́нка-пру́скай
фра́нка-пру́скаю		 фра́нка-пру́скім фра́нка-пру́скімі
М. фра́нка-пру́скім фра́нка-пру́скай фра́нка-пру́скім фра́нка-пру́скіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ру́ска-пру́скі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ру́ска-пру́скі ру́ска-пру́ская ру́ска-пру́скае ру́ска-пру́скія
Р. ру́ска-пру́скага ру́ска-пру́скай
ру́ска-пру́скае		 ру́ска-пру́скага ру́ска-пру́скіх
Д. ру́ска-пру́скаму ру́ска-пру́скай ру́ска-пру́скаму ру́ска-пру́скім
В. ру́ска-пру́скі (неадуш.)
ру́ска-пру́скага (адуш.)		 ру́ска-пру́скую ру́ска-пру́скае ру́ска-пру́скія (неадуш.)
ру́ска-пру́скіх (адуш.)
Т. ру́ска-пру́скім ру́ска-пру́скай
ру́ска-пру́скаю		 ру́ска-пру́скім ру́ска-пру́скімі
М. ру́ска-пру́скім ру́ска-пру́скай ру́ска-пру́скім ру́ска-пру́скіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

пру́сский ист. пру́скі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ры́для ’драўляны каркас (дыяганальна перакрыжаваныя бярвенні) у цаглянай сцяне’ (брэсц., Нар. сл.). Гэта лексема этымалагічна звязваецца з ням. Riegelbau ’фахверк’, якой даўней, у XV–XVII стст., на Беларусі называлі “прускі мур” (Лучыц-Федарэц, Бел. лінг., 17, 65–66).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

расхрабры́цца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.

Разм. Набрацца храбрасці; асмялець. А вось аднойчы, як Ваня расхрабрыўся і правёў дзяўчыну з суседняй вёскі, там палічылі, што ён больш не прускі жыхар, а іх. Сергіевіч. Выпіла і яна, Зося. І расхрабрылася. Пазірала-пазірала на Аўгена Лявонавіча і раптам запыталася: — Аўген Лявонавіч, а хто такая Фру-фру? Лупсякоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Пу́кас ’рыба альхоўка, Rhodeus sericeus amarus’ (Жук., Рыбы, 300), укр., рус. паўд. нукае ’тс’, польск. pūkas ’тс’, памянш. укр. нукаеш, рус. пугасіш. Паводле Герда (Лекс. балтызмы, 11), запазычанне з балтыйскіх моў, гл. таксама Лаўчутэ, Балтизмы, 20; у якасці крыніцы падаецца sm.pūkis, pūkys ’ёрш’. Сюды ж адносяць (відаць, беспадстаўна) і каш. рукой ’вугар’, што магло б сведчыць пра крыніцу ў нейкай заходнебалтыйскай мове (Лаўчутэ, там жа), адкуль слова трапіла і ў прускі дыялект нямецкай мовы — Pūkis ’ёрш’ (Клячкоўскі, RS, 5, 218). Аднак даволі шырокі арэал распаўсюджання назвы і аднясенне яе да розных відаў рыб пры-мушае сумнявацца ў балтыйскім паходжанні усіх пералічаных форм, частку якіх можна звязаць з гукапераймальным покаць ’глытаць паветра з паверхні вады’ або з пукаты ’тоўсты, надуты’, параўн. укр. пуката жаба, да суфіксацыі параўн. польск. grubas ’тоўсты чалавек’. Капаміец (Рыбы, 38; гл. таксама ЕСУМ, 4, 629) тлумачыць паходжанне назвы ад пукаты ’трэскацца’, бо такім шляхам выціскаюцца ўнутранасці ў рыбы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)